Güler Psikoloji - Blog

Güvenli Bağlanma: Nedir? Nasıl Sağlanır? Ve Daha Fazlası

John Bowlby ve Bağlanma Kuramı

Filmlerde, dizilerde ve kitaplardaki terapi sahnelerinde sıklıkla “Şimdi biraz çocukluğunuza inelim.” cümlesi ile karşılaşırız. Peki belki de artık klişe diye nitelendirilebilecek bu cümle psikoloji açısından ne kadar doğru? Psikolojide önemli bir yere sahip olan bağlanma kuramı açısından çocukluğumuzdaki yaşantı ve tecrübelerimiz oldukça önemlidir.

Bağlanma; rahatlık, ilgi ve zevk alışverişini içeren özel bir duygusal ilişki olarak tanımlanabilir. John Bowlby, bağlanma kuramı ile ilgili kapsamlı araştırmalar yaparak kuramı geliştirmiş ve bağlanmayı insanlar arasında kalıcı bir psikolojik bağlantı olarak nitelendirmiştir. Erken bağlanma stillerimiz çocukluk dönemindeki bebek ve bakım vereni (bu kişi çoğunlukla annedir) ilişkisi aracılığıyla kurulur.

Çocuklukta Ebeveynlerimizle Olan İlişkimiz Yetişkinlikteki Bağlanma Stilimizi Nasıl Etkiler?

Yakın ilişki içinde olunan kişi, “bağlanma figürü” olarak tanımlanır. Çocukluk döneminde bakım verenler (genellikle ebeveynler) bağlanma figürü iken ergenlik ve genç yetişkinlik dönemine doğru romantik partner ve yakın arkadaşlar bağlanma figürleri olarak sayılabilir.

Kaygılı, kaçınmacı veya düzensiz bağlanma negatif duygu durum ve çeşitli psikolojik rahatsızlıkla bağlantılı olsa da bağlanma şekli zamanla olumlu anlamda evrilebilir. Bağlanma davranışı, farklı duygusal bağlarla ve farklı yoğunluklarla tanımlandığından; kişiye ve bağlama göre değişkenlik gösterir.

1-Yetişkinlikte Kaygılı Bağlanma

Buna göre kaygılı bağlanan kişilerin yetişkinlikte bağlanma figürlerinden ayrılmakta güçlük çektiği, onlara psikolojik ve fiziksel olarak sürekli yakın olmak istedikleri ve ayrılmakta güçlük çektikleri görülmüştür. Aynı zamanda bu kişiler sürekli olarak bağlanma figürlerini etkilemeye ve onlar tarafından fark edilmeye çalışırlar. Bu kişilerin ayrılık kaygısı, onaylanma kaygısı ve başkalarını memnun etme kaygısı taşıdıkları da görülmüştür.

Bu kişiler romantik ilişkilerinde de ayrılmaktan korkmakta, psikolojik ve fiziksel olarak yakın olmaya çalışmaktadırlar. Ayrıca çatışma eğiliminde olup problem çözme konusunda sıkıntı yaşamaktadırlar. Bu kişiler problemleri çözmekten kaçınır ve sorumluluk almazlar. Aynı zamanda özgüvenlerinin düşük olduğu görülmektedir.

2-Yetişkinlikte Kaçıngan Bağlanma

Kaçıngan bağlanan kişilerde ise kendi kendine yetmeye odaklanma ve yalnızlıktan memnun olma davranışları görülmektedir. Bu kişilerin ilişki doyumları oldukça düşüktür ve kendilerini ilişkilerine tam anlamıyla veremezler. İlişkilerde kaçıngan olurlar ve psikolojik ve fiziksel olarak uzak olmayı tercih ederler.

Kaçınmacı bir bağlanma stiline sahip kişilerin de kaygılı bağlanmada olduğu gibi problem çözme konusunda sıkıntı yaşadığı ve problem çözmekten kaçındıkları görülmüştür. Bu kişiler genelde sorumluluk almazlar ve özgüvenleri düşüktür. Aynı zamanda güven problemleri yaşadıkları görülmüştür.

3-Yetişkinlikte Güvenli Bağlanma

Güvenli bağlanan kişilerin yetişkinliklerinde de güvenli bağlanmayı korudukları ve ilişki doyumlarının oldukça yüksek olduğu görülmüştür. Bu kişiler bebekken ebeveynlerinin yanında, yetişkinlikte ise romantik ilişkideki partnerinin yanında kendini güvende hissetmektedir.

Güvenli bağlanma stili sahibi kişiler duygularını ifade etmekte oldukça iyilerdir. Bir problem olduğunda bunu açıkça ifade etmeyi, üzerine düşünerek çözüm üretmeyi başarabilir, partnerlerine sevgilerini göstermekten çekinmezler.

Güvenli Bağlanma Nedir?

Güvenli bağlanma, çocuğun güvende ve iyi bakıldığını hissetmesi, ihtiyaçlarına karşı özenli ve duyarlı davranılması sonucu oluşur. Bu bağlanma türü, çocuğun kendini güvende ve sevgi dolu hissetmesini sağlar. Çocuğun ihtiyaçlarının zamanında ve tutarlı bir şekilde karşılanması, güvenli bağlanmanın temelidir. Ayrıca başarıların desteklenmesi ve başarısızlıklarla nasıl baş edileceğinin öğretilmedi, koşulsuz sevgi verilmesi, şefkat gibi unsurlar da güvenli bağlanmanın gelişebilmesi için önemlidir. Güvenli bağlanma geliştiren çocuklar, kendilerini değerli ve sevgiye layık hissederler, benliklerini daha iyi algılarlar ve sosyal ilişkilerde daha yeterli tutuma sahip olurlar.

1-Yetişkinlerde Güvenli Bağlanma

Bağlanma stili, erken yaşta ebeveynlerle olan etkileşimlerin kalitesi ve gelecekteki romantik ilişkilerde kişinin beklentileri, inançları, ihtiyaçları, duygu kontrol stratejileri ve sosyal davranışları tarafından şekillendirilen örüntüler olarak tanımlanmaktadır. Birçok araştırmacı, çocukluk döneminde ebeveynlerle etkileşimler sonucu oluşan bu bağlanma deneyimlerinin gelecekteki romantik ilişkileri belirlediğini göstermiştir. Shaver, Hazan ve Bradshaw’ın 1988 yılında yaptıkları bir çalışmada, yetişkinlikte romantik ilişki yaşadıkları kişilerin çocukluklarındaki bakım veren kişi ile benzer ilişkiler kurduklarını öne sürerek bağlanma teorisinin yetişkinlikte de de aynı olduğunu öne sürmüş ve bundan kaynaklı bağlanma kuramının yetişkinlikte de kullanılabileceğini göstermiştir. Örneğin çocukluğunda bakım vereni ile kaçıngan bir şekilde bağlanan, bakım vereni ile duygusal yakınlık kurmayan bir bebek gelecekte de benzer bir şekilde romantik partneri ile duygusal yakınlık kurmaktan çekinip, bağlanmaktan kaçınacaktır.

2-Çocuklarda Güvenli Bağlanma

Çocuklar için gözlemlenen bağlanma stilleri; güvenli, kaygılı ve kaçıngan şeklinde farklı stillere ayrıldığı yukarıda anlatılmıştır. Hazan ve Shaver, Ainsworth’un çocuklar için yaptığı bu sınıflandırmayı yetişkinler için yaparak güvenli, kaygılı ve kaçınan bağlanma stili olmak üzere benzer bir sınıflandırmayı yetişkinler için elde etmişlerdir.

İlk olarak güvenli bağlanma stillinden bahsetmek gerekirse; güvenilir bağlanan kişilerin yakın ilişkiler kurmakta hiçbir sorun yaşamadıklarını, başkalarını güvenilir olarak gördüğünü ve terk edilmekten korkmadığını ifade etmişlerdir. Diğer bir ifadeyle bu kişiler kendilerini değerli görürler ve yakınlık kurma konusunda ilişkilerinde rahat hissederler. Güvenli bağlanan bireylerin ilişkileri incelediğinde güvenli, mutlu ve eslerinin hatalarını rahatlıkla kabul eder tutumlar ortaya koyduğu bulunmuştur.

Güvenli Bağlanmanın Belirtileri Nelerdir?

Güvenli bağlanma geliştiren bireylerin belirli özellikleri vardır:

• Özgüven: Güvenli bağlanma geliştiren kişiler, kendilerine ve yeteneklerine güven duyar, hedeflerine ulaşma konusunda kararlıdır.
• Sağlıklı İlişkiler: Bu bireyler, güven dolu ve sağlıklı ilişkiler kurabilir, sevdiklerine karşı açık ve dürüst davranabilirler.
• Duygusal Dayanıklılık: Güvenli bağlanma geliştiren kişiler, zor durumlarla başa çıkmada daha dirençlidir ve strese karşı daha dayanıklıdır.
• Empati: Diğer insanların duygularını anlama ve onlara karşı empati gösterme yetenekleri yüksektir, bu da onları iyi birer dinleyici ve destekleyici arkadaş yapar.

Güvenli Bağlanan Çocuğun Özellikleri Nelerdir?

Güvenli bağlanan çocuklar, ebeveynlerine ve diğer bakım verenlere rahatça yaklaşabilir ve ihtiyaçlarını ifade edebilirler. Bu çocuklar, ebeveynlerinin yanında kendilerini güvende hisseder ve ayrılık anlarında bile belirli bir güven duygusuna sahip olurlar. Çocuk, yeni deneyimlere açık, meraklı ve başkalarıyla kolaylıkla ilişki kurabilme becerisine sahip olur. Aynı zamanda duygusal ve sosyal gelişimi sağlıklı ilerler.

Güvenli Bağlanma Nasıl Oluşturulur?

Güvenli bağlanma oluşturmak, bakım verenin çocuğun duygusal ihtiyaçlarını zamanında ve tutarlı bir şekilde karşılamasıyla başlar. Bu, çocuğun ihtiyaç duyduğunda güven duyabileceği bir ortam yaratır. Ebeveynlerin duyarlı, şefkatli, anlayışlı ve çocuklarının duygularını ciddiye alan bir yaklaşıma sahip olması önemlidir. Fiziksel temas, sevgi dolu iletişim ve çocuğun bireyselliğine saygı, güvenli bağlanmayı güçlendiren faktörlerdir.

Kendi Bağlanma Stilinizi Tanıma ve İyileştirme

Bağlanma stilinizi tanımak, ilişkilerinizde daha sağlıklı ve dengeli kararlar almanıza yardımcı olabilir. Kendi duygusal tepkilerinizi ve ilişki içindeki davranışlarınızı gözlemleyerek hangi bağlanma stiline sahip olduğunuzu anlayabilirsiniz. Bağlanma stilinizi iyileştirmek için bilinçli farkındalık, öz-farkındalık ve kişisel gelişim üzerine çalışmak önemlidir.

Terapi ve Profesyonel Destek

Terapi, güvenli bağlanmayı geliştirmek ve diğer bağlanma problemlerini ele almak için etkili bir yöntemdir. Bir terapist, kişinin duygusal yaralarını anlamasına ve geçmişte yaşanan bağlanma travmalarını iyileştirmesine yardımcı olabilir. Aynı zamanda, duygusal açıklığı ve sağlıklı iletişim becerilerini geliştirmek için rehberlik sağlar.

Çocukluk Döneminde Güvenli Bağlanma Nasıl Sağlanır?

Çocukluk döneminde güvenli bağlanma sağlamak için ebeveynlerin çocuğun duygusal ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri ve tutarlı bir sevgi sunabilmeleri gereklidir. Çocuklara duygusal güvenlik sağlamak, onların ihtiyaçlarını anlamak ve onlara zamanında yanıt vermek önemlidir. Bu süreçte çocuğa düzenli bir bakım rutini sunmak ve sevgi dolu bir ortam yaratmak güvenli bağlanmayı teşvik eder.

Güvenli Bağlanma Stilinin Özellikleri Nelerdir?

Güvenli bağlanma stiline sahip bireyler, genellikle duygusal olarak dengeli, özgüvenli ve ilişkilerinde bağımsızdır. Duygusal yakınlık kurmakta zorlanmazlar ve ihtiyaç duyduklarında başkalarından destek alabilirler. Aynı zamanda, duygusal ihtiyaçlarını açıkça ifade edebilir ve başkalarının duygusal ihtiyaçlarını anlayabilirler. Bu kişiler, ilişkilerde güvenli ve saygılı bir iletişim kurmayı başarırlar.

Duygusal Açıklık ve İletişim

Güvenli bağlanma stili, duygusal açıklığı ve sağlıklı iletişimi teşvik eder. Güvenli bağlanan bireyler, duygularını açıkça ifade etmekte zorlanmazlar ve ilişkilerde karşılıklı anlayış geliştirirler. Bu açıklık, ilişkilerde derin bağların oluşmasını sağlar. Aynı zamanda, sorunlar karşısında yapıcı bir tutum sergileyerek iletişimi güçlendirirler.

Güven ve Bağımsızlık

Güvenli bağlanma stiline sahip bireyler, ilişkilerde hem bağımsızlığı hem de güveni dengeleyebilirler. Bu kişiler, başkalarına duygusal olarak bağlı olsalar bile kendi bireyselliklerini ve bağımsızlıklarını koruyabilirler. Güvenli bir bağlanma stili, kişinin kendi yeteneklerine ve ilişkilerine olan güvenini artırarak daha bağımsız ve sorumlu bir yaşam sürmesine yardımcı olur.

Güvenli Bağlanmanın Olumlu Etkileri

Güvenli bağlanma, bireyin yaşamının birçok alanında olumlu etkiler yaratır. Güvenli bağlanma geliştiren çocuklar, okulda daha başarılı olurlar ve akademik olarak daha yüksek performans sergilerler. Sosyal becerileri gelişmiş olan bu bireyler, daha iyi arkadaşlıklar kurar ve sosyal ortamlarda daha rahat ederler. Duygusal olarak daha sağlıklı olan bu kişiler, depresyon ve anksiyete gibi duygusal sorunlarla daha az karşılaşırlar. Ayrıca, güvenli bağlanma, romantik ilişkilerde memnuniyetin artmasına yardımcı olur ve daha sağlıklı, tatmin edici ilişkiler yaşamalarını sağlar. Güvensiz bağlanma deneyimleyen çocuklar ise ileriki yaşlarda stres anlarında kendi benliklerini sorgulayan, olumsuz durumlarla mücadele edemeyen, öz güven ve öz saygı geliştiremeyen, iletişim eksikliği yaşayan yetişkinlere dönüşürler. 

Güvenli bağlanma, bireyin yaşamının her alanında olumlu etkiler yaratan temel bir unsurdur. Sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürdürmek için çocukların güvenli bağlanma geliştirmelerine yardımcı olmak son derece önemlidir. Unutmayın, güvenli bağlanma, bireyin kendine ve başkalarına güven duymasını sağlar ve daha işlevsel bir yaşamın temelini oluşturur. 

Güvenli Bağlanmanın İlişkiler Üzerindeki Etkisi Nedir?

Güvenli bağlanma stili, hem romantik ilişkilerde hem de sosyal ilişkilerde derin bir bağ oluşturur. Güvenli bağlanan kişiler, duygusal olarak sağlıklı ve dengeli ilişkiler kurabilir. Bu kişiler, duygusal ihtiyaçlarını açıkça ifade edebilir ve başkalarının duygusal sınırlarına saygı gösterebilir. Bu durum, ilişkilerde karşılıklı güveni ve derinliği artırır.

Romantik İlişkilerde Güvenli Bağlanmanın Önemi

Romantik ilişkilerde güvenli bağlanma, sağlıklı ve dengeli bir ilişki kurulmasında kritik bir rol oynar. Güvenli bağlanan kişiler, partnerleriyle duygusal olarak yakın olabilir, güven ve açıklık içinde ilişki sürdürebilirler. İlişkilerde yapıcı tartışmalar yapma ve sorunları çözme becerileri daha gelişmiştir. Bu kişiler, genellikle daha uzun süreli ve tatmin edici ilişkiler yaşarlar.

Sosyal ve Ailevi İlişkilerde Güvenli Bağlanma

Güvenli bağlanma, aile ve sosyal ilişkilerde de olumlu etkiler gösterir. Güvenli bağlanan bireyler, aile üyeleri ve arkadaşlarıyla sağlıklı sınırlar içinde güçlü bağlar kurarlar. Bu kişiler, duygusal destek sağlamada ve zor zamanlarda başkalarına yardımcı olmada başarılıdır. Ayrıca, aile içinde karşılıklı saygı ve anlayışa dayalı ilişkiler geliştirirler.

Güvenli Bağlanma ve Kariyer Üzerindeki Etkisi

Güvenli bağlanma kariyeri olumlu etkilerken güvensiz bağlanma da başarısızlığa neden oluyor…

Güvenli bağlanma kurulamayıp çocuğun temel bakımının ve sevgi ihtiyacının ihmal edildiği durumlarda güvensiz bağlanma gelişiyor. Güvensiz bağlanma da bebeğin ya ihtiyaçları yeterince karşılanmıyor ya da düzensiz olarak karşılanıyor. Temel bakım vereninin güvensiz yaklaşımı bebeğin dış dünyayı da benzer şekilde algılamasına neden oluyor. Aynı şekilde dış dünya kadar bebek kendisini de güvenilmez, sevilmez ve değersiz olarak anlamlandırıyor.

Özgüven, özsaygı, öz şefkat gelişmiyor. Bu bireyler bebeklikten itibaren daha öfkeli, yıkıcı davranışları olan, iletişim eksikliği yaşayan bireyler oluyor. Ailenin olumsuz ebeveyn tutumları çocuğun olumsuz duygu ve düşüncelerini bastırmasına neden oluyor. Duygu ve düşüncelerini doğrudan ifade edemeyen bireylerde ise çocukluktan itibaren pasif agresif davranışlar görülüyor.