Güler Psikoloji - Blog

Sağlıklı İlişki ve Sağlıklı İletişim

Herkesin hayalinde sağlıklı, mutlu ve uzun süreli bir ilişki vardır. Ancak gerçek hayatta bir ilişkiyi sağlıklı kılan şeyler nelerdir? Sağlıklı bir ilişki nasıl olmalı, hangi özellikleri içermeli?

Sağlıklı bir ilişki, sadece romantik aşkla sınırlı değildir. O, derin bir bağ, karşılıklı anlayış ve güven üzerine kurulur. Peki, bir ilişkiyi gerçekten sağlıklı yapan nedir ve nasıl bir ilişki merak uyandırır?

Belki de üzerine çoğu kez düşündüğümüz, her defasında farklı cevaplar aldığımız bir soru.

Romantik ilişkilerin insanların fiziksel ve psikolojik sağlığına etkisi oldukça büyüktür. Bu sebeple kişilerin sağlıklı bir ilişki için koruması ve sahip olması gereken bir çok özellik vardır. Fakat bütün bunlardan önce sağlıklı ilişkinin tanımını yapmak gerekir.

Sağlıklı ilişki, ilişkiyi yaşayan kişilere ilişkinin nasıl oluşacağını, sürecini ve bitimini öğrenmelerini sağlayan ilişki türüdür. Aynı zamanda sağlıklı ilişki insanların özsaygısını, öz yeterliliğini arttıran ve çatışmaları çözmek için onlara fırsat tanıyan ilişkidir. Sağlıklı ilişki insana ilişki doyumunu hissettirebilen ilişkidir.

Sağlıklı İlişki: Nedir? Nasıl Olur?

Sağlıklı ilişki psikoloji açısından partnerlerin birbirini sevdiği ve arzuladığı, birbirine güvendiği, rahatça iletişim kurabildiği ilişki olarak özetlenebilir. Partnerlerin bağlılığının her şeyden ağır bastığı, nadiren problem yaşanan, yaşandığında da efektif ve saygı çerçevesinde çözülebilen bir ilişki ortamı kurmayı gerektirir.

Sağlıklı ilişkiyi en iyi şekilde nasıl tanımlayabiliriz? Bu soru binlerce farklı kişi tarafından soruluyor. Soru aynı olsa bile verilen cevaplar birbirinden farklı olacaktır. Bazıları için bu durumu en iyi ifade eden şey iyi bir aileye sahip olmaktır. Bazıları için ise uzun süreli ilişkiler kurmak sağlıklı ilişkinin önemli bir göstergesidir. Konu sağlıklı ilişkilerin sırrı olunca, herkesin tanımı ve öncelikleri de farklı olabiliyor.

Kurduğumuz ilişkiler hayatımızın en önemli parçasıdır ve bu parçada herkesin farklı bir ideali vardır. Düşünceler, idealler ne kadar değişirse değişsin, sağlıklı bir ilişki kurulurken öne çıkan bazı önemli faktörler vardır.

Sağlıklı ilişkiler kurmak ve onları korumak farklı iletişim becerileri ve efor gerektirmektedir. İlişkileri bir anda kurulmaktan ziyade zaman içerisinde taraflarca inşa edilirler. Hiçbir iki insan tam olarak aynı değildir ve zaman içerisinde bu farklılar ortaya çıktıkça bunların doğru iletişimle çözülmesiyle ilişkiler güç kazanır.

Herkes iyi bir ilişki sahibi olmak ister. Yeni tanışan bir çift ya da elli yıllık bir çift olmanız bu isteği değiştirmez. Birçok insan ideal ilişkiye sahip olabilmek için sürekli yardım arayışına girer. İlişki terapistleri ya da yakın arkadaş çevresi, yardım alınabilecek kişilerden bazılarıdır. Doğal olarak, gittiğimiz her kişiden duyacağımız tavsiyeler farklı olacaktır. Çünkü ilişkiler herkesin aynı şekilde giyebileceği tek beden bir giysi değildir. Öte yandan, kurulan ilişki dinamikleri farklı olsa dahi, ideal ilişki kavramını ortaya çıkaran birçok ortak eylem ve duygu vardır. Kiminle birlikte olduğunuz, tanışma şekliniz, birlikte olduğunuz süre ne olursa olsun, ideal ilişkileri oluşturan temel özellikler değişmez. Sağlıklı, ideal bir ilişki kendinizi güvende, değerli ve mutlu hissettiğiniz ilişkidir. Aşık olmak veya biriyle birliktelik kurmak kolay olabilir. Asıl zor olan husus, kurulan ilişkiyi sorunsuz bir şekilde devam ettirebilmektir. Sevdiğiniz birisiyle sağlıklı ilişki kurmak karşılıklı çabayla gerçekleşir. Bu aniden olmaz ve iki kişi üzerinde de kalıcı olabilmesi için oldukça fazla emek vermek gerekir.

Mutlu ve Sağlıklı İlişki Sihirli Bir Değnek ya da Formül Var Mı?

Dünyadaki hemen hemen herkes sevme ve sevilme arzusu taşıyor. Nitekim milyonlarca insan, hayatlarını birleştirmek için mutlu bir ilişki formülü arayışına giriyor. Fakat unutulmamalıdır ki her ilişki özeldir. Bu yüzden de herkese uyacak tek bir formülden bahsetmemiz imkansızdır. Fakat sağlıklı ilişkilerde bulunan ortak özellikleri gözden geçirip, bunları olabildiğince ilişkilerimize dahil edip uygulamak mümkündür.

Bir İlişkinin “Sağlıklı” Olabilmesi İçin O İlişkide Neler Olmalıdır?

“Sağlıklı ilişki nasıl olur?” sorusunu kısaca cevapladığımıza göre, biraz da tam tersinden bahsedelim: Sağlıksız ilişki.

Sağlıksız ilişkiler, şu şekilde gözükebilir:

• İletişim problemleri
• Güvensizlik ve kıskançlık
• Baskı, zorlama ve kontrolcülük
• Sık sık tartışma, çatışma ve kavga
• Partnere bağımlılık ve sürekli yan yana olma isteği
• Aşırı bireysellik, duygusallıktan kaçınma
• Duygusal manipülasyon ve istismar
• Fiziksel ve cinsel şiddet

Eğer bu belirtilerin bir veya birkaçını ilişkinizde gözlemliyorsanız, sağlıklı ilişki oluşturmak için çaba göstermeniz veya ilişkinizi yeniden değerlendirmeniz gerekiyor olabilir.

Sağlıksız ilişkilerin bir ileri boyutu da zehirli, yani toksik ilişki olarak adlandırılıyor.

Sağlıklı Bir İlişkinin Ortak Unsurları

1-Açık ve Dürüst İletişim

• “Sağlıklı bir ilişki nasıl başlar?” diye soracak olursanız, verebileceğimiz en önemli cevap şu: Partnerler birbiriyle sağlıklı bir şekilde iletişim kurabildiğinde.
• Sağlıklı ilişki belli bir açıklık ve dürüstlüğe sahip olmayı gerektiriyor, çünkü partnerimizin bizimle derin bir bağ kurabilmek için tanıması gerekiyor. Bu her şeyi paylaşmamız gerektiği anlamına gelmez tabii. Ancak fazla bireyselci yaklaşmanın ve duygusal kapalılığın da ilişkilere zarar verebildiğini unutmayın. Eğer bu konuda problem yaşıyorsanız bu alanda uzman olan kişilerden ve mental sağlık çalışanlarından (psikolog ve psikiyatr) destek alabilir, duygusal açıklığınızı ve iletişiminizi güçlendirebilirsiniz.
• Sağlıklı iletişimin bir diğer ögesi de (özellikle problem anlarında) kendimizi düzgünce ifade edebilmek. Bunun için de suçlayıcılıktan kaçınmak, beden dili kullanmak, problemleri kafamızda büyütmemek gibi adımlar uygulanabilir. İki tarafın birbirini dinlemesi ve karşı tarafın onu dinlediğini hissetmesi, sağlıklı iletişimin temelinde yatıyor.
• Düzgün iletişim kurmanın sadece ilişkilerimizde değil, hayatımızın her alanında büyük ölçüde önemi var. Bu sebeple sağlıklı ilişki kurmanın yanında başka sebepler için de iletişim yeteneğimiz üstünde çalışmak faydalı olabilir.

2-Karşılıklı Saygı

• “Bir ilişkide en önemli şey nedir?” diye soracak olursanız, bizce tabii ki temelde sevgi yatıyor. Ancak buna eşlik eden eşit derecede önemli bir etmen daha var: Saygı.
• Sağlıklı ilişkideki kişiler birbirlerinin düşüncelerine, sınırlarına, hislerine saygı göstermelidir. Bu hem düzgün bir iletişim sağlamak, hem güven ortamı kurmak, hem de partnerlerin birbirini ilişki dışında birey olarak da desteklemesi açısından önemlidir.

3-İlişkideki ve Bireysel Sınırların Korunması

İlişkilerinizde sınırlarınız olması, partnerlerin kişisel alanlarını koruyabilmesini ve sağlıklı bir ilişki yürütebilmesini sağlar. Bu da ne zaman bireysel, ne zaman bir ‘takım’ olarak davranabileceğinizin doğru ayırt edilmesi anlamına geliyor. Eğer:

• Yapmak istemediğiniz şeyler konusunda baskılanıyor gibi hissediyorsanız,
• Partneriniz “hayır” dediğinizde sizi dinlemiyorsa,
• Rahat olmadığınız ve rıza vermediğiniz bir koşulda sizinle fiziksel veya cinsel temas ediliyorsa,
• Düşünceleriniz, inançlarınız, duygularınız küçümseniyor ve karşıdakine uymak için değiştirilmesi bekleniyorsa,
• Yalnız zaman geçirmek istediğinizde partneriniz bundan rahatsız oluyorsa,

sağlıksız sınırlar ve potansiyel olarak kişisel sınırlarınızın ihlal edildiği bir ilişki deneyimliyor olabilirsiniz.

“Doğru ilişki nasıl olmalı?” diye soracak olursanız, bu tarz sınırların varlığı ve partnerlerin buna saygı göstermeleri oldukça önemli bir adım.

4-Güven ve Sadakat

• İki taraf olarak birbirinize bağlılık duyduğunuza, birbirinizin sadakatine, partnerinizin koşulsuz sevgi ve desteğine karşı güven duymak her sağlıklı ilişkinin temelinde yatan özelliklerden biri.
• Partnerinizin size güvenmesi ve sizin ona güvenebilmeniz, ilişkiye belli bir rahatlık getirir. Kendiniz gibi davranabileceğiniz hissi de sağlıklı ilişki kurmak için önemlidir.
• Özellikle daha önceki ilişkilerinizde kıskançlık veya aldatma gibi problemlerle yüzleştiyseniz, güven problemleri yaşıyor olmanız daha olası.

5-Çatışma Yönetimi

• “Sağlıklı ilişki nedir?” diye sorulduğunda çoğu kişinin aklında canlanan yanlış bir fikir var: Her konuda anlaşmak. Ancak gerçekçi olarak bu tabii ki mümkün değil. Hepimizin bireysel olarak birbirinden farklılaştığı, fikirlerinin uyuşmadığı noktalar olabiliyor. Sağlıklı ve olgunlaşmış ilişki için önemli olan, anlaşmazlık ve çatışmaları nasıl yöneteceğini bilmek.
• Sağlıklı ilişki içinde çatışma yönetimi yapabilmenin en temel yolu çözüm odaklı bir yaklaşım sergilemek. Herhangi bir durumda partnerinize kızsanız da, durumu “bana karşı sen” olarak değerlendirmek oldukça yanlış. Bunun yerine “bize karşı problem” olarak değerlendirerek ilişkinizi önceliklendirmiş, duygu yönetimi sağlamış, problemi çözmeye daha fazla yaklaşmış olursunuz.
• Çatışma yönetimi için bir diğer olmazsa olmaz da empati. Kendimizi karşıdakinin yerine koyabilmek, onun düşünce yapısını anlamamızı kolaylaştırır. Böylelikle her fikrine katılmasak bile onun neden öyle düşündüğünü anlamlandırabilir, daha rahat bir şekilde çözüme ulaşabiliriz.

6-Uyum

Sağlıklı ilişki özellikleri arasında son olarak uyum var. Tabii, biriyle bir konuda ‘uyumlu’ olmak her şeyin aynı olması demek değil. Ancak belli konularda birbiriyle çatışmayan ve birbirini destekleyebilen özelliklere sahip olmak sağlıklı ilişki yürütmek açısından önemli olabiliyor.

Partnerinizle uyum yakalayabileceğiniz bazı durumları şu şekilde verebiliriz:

• Kişilikler arasındaki uyum
• Tensel uyum
• Gündelik yaşam tarzlarının uyumu
• Espiri anlayışları arasındaki uyum
• Hayata bakış ve etik değerlerin uyumu
• Gelecekle ilgili uyumlu plan ve ortak beklentiler
• Bazen bu uyumu yakalamak, sağlıklı ilişki kurmak sadece partnerimizle konuşmaktan fazlasını gerektirebiliyor.

Sağlıklı ve Uzun Süreli İlişkiler İçin Tavsiyeler

Her iki partnerin de huzurlu hissettiği ilişki mutlu ilişkidir. Uzun ve mutlu bir ilişki kurmak için belirlenmiş bir formül yoktur ancak size yardımcı olacak bazı bileşenler vardır:

• Partnerinizle ihtiyaçlarınız hakkında açık iletişim kurabilmeniz gerekir. Düzenli bir iletişim olmadan çatışmaları çözmek imkansızdır.
• İlişkide her iki partnerin de güvende hissetmesi çok önemlidir.
• Karşılıklı saygıyı ön planda tutun. Birbirinizin duygu ve düşüncelerine karşı anlayışlı olun.
• Birçok insanın kaçırdığı nokta eğlencedir. Zaman zaman stresli geçen günlerinizde sizi güldürebilecek biriyle birlikte olmak es geçilmemelidir. İşler karmaşık bir hal aldığında kahkaha atabilmenin en iyi ilaç olduğu unutulmamalıdır.

Sağlıklı ilişkiler, daha iyi bir insana dönüşmemize yardımcı olan ilişkilerdir. Bu ilişkilere tam anlamıyla hangi duygunun hakimiyet kurduğunu belirlemek imkansızdır. Çünkü her insan farklı görüşe sahip olacaktır. Ama yine de partnerinizle sağlıklı ilişki kurmanıza yardımcı olabilecek genel ipuçları bulunmaktadır.

İşte, partnerinizle sağlıklı ilişki kurmanızı sağlayacak ve sağlıklı ilişki sırları olarak nitelendirilebilecek bazı ipuçları:

• Kıyas yapmayın: Herkesin sahip olduğu değer yargıları farklıdır. Yaşadığınız ilişkiyi diğer insanlara göre yargılamak doğru değildir. Bunun yerine kendi ilişkinize odaklanmalı ve eksik olan parçaları bu şekilde tamamlamalısınız.
• Bireyselliğe saygı duyun: Bir araya geldiğinizde harika bir çiftsiniz. Peki, ya kişisel zamanlar? Bazı durumlarda yalnız kalmak istemeniz oldukça normal bir durumdur. Partnerinizde de yalnız kalma isteği olabilir. Saygı duyun ve bunu kişisel gelişiminiz için bir çaba olarak tanımlayın.
• Güven verin: Hiç kimse güvenmediği kişilerle bir arada olmak istemez. Partnerinizle aranızda daimi bir güven duygusu oluşturmanız ilişkiniz için çok daha iyi olacaktır.
• Birbirinize duyduğunuz saygıyı kaybetmeyin: Saygının olmadığı bir ilişki mutsuz sonla bitmeye mahkumdur. Görüşünüz ve hisleriniz ne olursa olsun saygı duymayı öğrenin.

Olağan ve sağlıklı bir ilişki yaratmak için olumlu alışkanlıklar edinmek önemlidir. İyi davranış, açık iletişimin doğru kullanımı ve tekrarlanması ilişkinize pozitif bir hava katacaktır. Siz ve partneriniz arasında bu alışkanlıklar iyice yer ettikten sonra hak ettiğiniz ilişkiye kavuşabilirsiniz.

Geliştirebileceğiniz bazı davranış modellerinden şu şekilde bahsedebiliriz:

• Kendinizi sevmeyi öğrenin: Kendini sevmeyi öğrenmek kolay bir iş değildir. Sahip olunan inançları tanımlamak ve yanlışların üstesinden gelmek için çabalamak büyük özveri gerektirir. Kendinizi yanlışlarınızla sevmeyi öğrenince başkalarının hata ve yanlışlarını daha nazik şekilde kabullenebilirsiniz.
• Partnerinizin ihtiyaçlarına cevap verin: İlişki başladığı anda karşılıklı sorumluluk alanları oluşur. Burada dikkat etmeniz gereken bazı noktalar vardır. Partnerinizin temel ihtiyaçlarının neler olduğunu göz ardı etmemeniz gerek. İçten anlayış becerisi geliştirerek partnerinizle duygusal düzeyde daha sağlam ilişki kurabilirsiniz.
• İletişim şeklinize dikkat edin: Birbirinizle iletişim kurarken kırıcı olmayan nazik bir dille konuşmanız ilişkinizi daha güzel bir hale getirir. Partnerinizin isteklerine ya da şikayetlerine şiddetle karşı çıkmak yerine güzel bir dille fikrinizi söylemek her şeyi daha basit ve güzel yapacaktır.

Yeni başladığınız ilişkinin odak noktası heyecan ve mutluluktur. Hiç kimse bu duyguların yok olmasını istemez. Ancak ilişkiler zamanla gelişir ve bu gelişimde bazı değişiklikler meydana gelir. Değişimlere ayak uydurarak ilişkinizi aynı mutluluk ve heyecanla devam etmesini sağlayabilirsiniz. Kurduğunuz ilişkiyi sağlıklı bir şekilde yürütmenin ipuçları şunlardır:

• Duygularınızı kontrol edin: Partnerinizle anlaşamadığınız durumlarda ne yapıyorsunuz? Şiddetli ve sert bir dilin çözüm olmadığını anlamanız gerekir. Öfke gibi yıkıcı duygularınızı kontrol etmeyi öğrenmelisiniz.
• Bol bol dinleyin: Kulaklarınızı kapattığınız ilişkide mutlu bir beraberlik beklememelisiniz. Partnerinizin duygu ve düşüncelerini dinlemeyi alışkanlık haline getirin.
• Ortak aktiviteler edinin: Aynı şeyleri sevmiyor olabilirsiniz. Müzik tarzınız, yaşam tarzınız birbirinden çok farklı iki uç noktalarda olabilir. Aşk sizi aynı noktada birleştiren bir histir. Bu yüzden birlikte yapabileceğiniz aktiviteler edinebilirsiniz.

Sağlıklı İletişim

Sağlıklı İletişim Nedir?

Sağlıklı iletişim, insanların duygusal ve zihinsel ihtiyaçlarını anlamalarına, ifade etmelerine ve başkalarının hissetiklerini anlamalarına olanak tanıyan bir süreçtir. Bu süreç, bireyler arasında etkileşimi zenginleştiren bir köprü olarak işlev görür. İletişim, sadece sözlü ifadelerle sınırlı kalmaz; beden dili, tonlama, duygusal içerik ve sözsüz sinyaller de bu sürecin önemli bileşenleridir.

Sağlıklı iletişim, kişiler arasında güven, saygı ve anlayış oluşturmanın yanı sıra, çatışmaların çözülmesine ve ilişkilerin güçlenmesine olanak sağlar. Aktif dinleme becerisi, bir kişinin söylediklerini anlamaya yönelik derin bir çaba sarf etmeyi içerir. Açık ve net konuşma, düşünceleri doğru bir şekilde ifade etmenin yanı sıra, karşılıklı anlayışı artırır. Empati, başkalarının duygusal perspektifini anlama ve saygı gösterme becerisini içerir, bu da güçlü insan ilişkilerinin temelini oluşturur.

Temel İletişim Becerileri Nelerdir?

1-Aktif Dinleme

• Aktif dinleme, iletişimde derin bir anlayışın temelini oluşturur. Sadece konuşmacının sözlerini duymakla kalmaz, aynı zamanda duyulanları anlamaya yönelik içsel bir çaba sarf eder. Göz teması kurmak, başını sallamak ve doğru sorular sormak gibi göstergeler, aktif dinlemenin önemli unsurlarıdır.

2-Açık ve Net Konuşma

• Açık ve net konuşma, düşünceleri doğru ve anlaşılır bir şekilde ifade etme becerisini içerir. Karmaşık ifadelerden kaçınıp basit ve net bir dil kullanmak, iletişimde olası yanlış anlamaları önler. İyi bir konuşmacı olmak, anlaşılır ve etkili iletişim için kilit bir unsurdur.

3-Beden Dili

• Sözsüz iletişim, beden dilinin kullanımıyla şekillenir. Mimikler, jestler, duruş ve diğer beden dilini kullanma biçimleri, sözlü iletişimi destekler ve duygusal durumları ifade etmede önemli bir rol oynar.

4-Empati ve Anlayış

• Empati ve anlayış, insan ilişkilerinde derinlik kazandıran ve sağlıklı iletişimi destekleyen temel becerilerdir. Empati, başkalarının duygusal dünyasını anlama ve onların bakış açısını paylaşma yeteneğini ifade eder. Bu, karşısındaki kişiyi daha derinlemesine anlamak ve onun hissettiği duyguları kavramak anlamına gelir. Empatik bir iletişim, kişiler arasında güven ve bağ oluşturarak ilişkilerin daha sağlam temeller üzerine inşa edilmesine katkı sağlar. Anlayış, karşılıklı saygı ve toleransı artırarak, iletişimde olumlu bir atmosfer yaratır. İnsanların farklı düşünce ve duygulara sahip olduğunu anlamak, sağlıklı iletişimin önemli bir parçasıdır. Empati ve anlayış, insanların birbirlerine saygı göstermelerini, anlamalarını ve birlikte daha etkili iletişim kurmalarını sağlar.

5-Duygusal İletişim

• Duyguları İfade Etme ve Anlama: Sağlıklı iletişim, duyguları açık bir şekilde ifade etme ve karşı tarafın duygusal durumunu anlama becerisini içerir. İnsanlar duygularını ifade etmek konusunda rahat hissettiklerinde, daha derin bir bağ kurma ve karşılıklı anlayışı artırma eğilimindedirler.
• Duygusal Zeka: Duygusal zeka, duyguları anlama, yönetme, ifade etme ve ilişkilerde kullanma yeteneğini ifade eder. Bu, duygusal iletişimi güçlendirmek ve kişilerarası ilişkileri iyileştirmek için önemli bir araçtır.