Güler Psikoloji - Blog

Ebeveyn Danışmanlığı: Nedir? Hangi Durumlarda İhtiyaç Duyulur?

Çocuklar gelişim süreçleri boyunca birçok farkı evreden ve dönemden geçerler. Yaşanan hızlı büyüme dönemlerinde ise, ebeveynler tarafından çocukların sağlıklı gelişim gösterebilmeleri için sergilenmesi gereken birçok davranış kalıbı vardır. Çocuk gelişiminde ebeveynlerin izlemesi gereken tek bir yol olduğu söylemek doğru olmaz. Çocukların gelişimleri oldukça karmaşık olarak ilerleyen bir süreçtir ve bu süreç bazı açılardan her çocuk ve aile için farklı şekilde ilerleyebilir. Çocuk gelişiminde ebeveynler için destek almak önemlidir ve çocuklarının gelişimlerini en iyi şekilde desteklemelerini sağlamak için ebeveyn danışmanlığı hizmeti bu gelişim dönemi için başvurulabilecek önemli bir yardım hattıdır.

Ebeveyn Danışmanlığı Nedir?

Dünya genelinde birçok ülkede ebeveynler tarafından faydalanılan ebeveyn danışmanlığı, çocukların yaşamları boyunca kullanacakları davranış kalıplarının oluşmasında büyük etkilere sahiptir. Ebeveynlerin çocuklara yaklaşımı her gelişim dönemi için farklı bir yol izlemelidir ve çocukların gelişimini negatif yönde etkilemeyecek davranışları sergilemek önemlidir. Bu nedenle belli bir yol ve harita çizemeyen ebeveynler ise ebeveyn danışmanlığı hizmeti ile destek alabilir ve çocuklarının gelişimlerine olumlu bir yönde yardımcı olabilirler.

Ebeveyn danışmanlığı, çocuğunuzun gelişim sürecinde sağlıklı, yapıcı bir iletişim kurmak için geliştirilmiş  bir danışmanlık türüdür. Anne babasından bağımsız değerlendirilemeyen bebek, çocuk ve ergenlerin bu çalkantılı dönemlerinde uygun ebeveyn danışmanlığının alınması, ailelere çoğu zaman sorun oluşmadan önce erken müdahale şansı sunmaktadır. Aileler çoğu zaman çocuğun gelişimsel sürecinde ilk defa karşılaştığı öz bakım, tuvalet, sütten kesme, oda ayırma, okula başlama gibi süreçlerde ebeveyn danışmanlığı alarak hem kendileri için hem de çocukları için daha sağlıklı bir ortam oluşturmuş olurlar.

Dönemsel Olarak Ebeveyn Danışmanlığı ve Kategorileri

Ebeveyn danışmanlığı, çocukların hangi dönemde olduklarına bağlı olarak değişen ve farklı yöntemler kullanılan bir danışmanlık türüdür. Ebeveyn danışmanlığı ile çocukların gelişimsel süreçlerini doğru analiz etmeleri ve destek olabilmeleri için uzmanlar tarafından ebeveynlere destek verilir. Ebeveynler çocuklarının gelişimlerinde olumlu etki bırakmak ve sağlıklı bir gelişim sürecinden geçmelerini isterler. Ancak çocuklar hızlı bir gelişim sürecine ve farklı algılama tiplerine sahiptirler. Çocuklar ile anlaşmak ve onları anlamak için, çoğu zaman kullandığımız düşünce kalıplarını kullanmak işe yaramayabilir. Çocuklarda motor ve algı gelişiminin sağlandığı dönemlerde özellikle ebeveyn danışmanlığı faydalı bir hizmet olarak karşınıza çıkabilir. Ayrıca birçok ebeveynin oldukça zorlandığı çocuklarda ergenlik döneminin başlaması süreci de ebeveyn danışmanlığına başvurulan süreçlerden biridir.

Ebeveyn danışmanlığı hizmetleri çocuğun yaşına ve hangi gelişim döneminde olduğuna göre farklılık gösterebilmektedir. Ebeveyn danışmanlığı temelde 3 ana bölüm olarak alınabilir. Gelişimin her döneminin birbirinden farklı olması nedeni ile ebeveyn danışmanlığı da kendi içinde değişmek ve farklılaşmaktadır. Dönemsel olarak verilen ebeveyn danışmanlığı hizmetlerini aşağıdaki şekildedir;

Hamilelik Dönemi ve 0-2 Yaş Aralığı Ebeveyn Danışmanlığı

Hamilelik dönemi ebeveyn danışmanlığı; hamilelik döneminde annenin stresiyle başa çıkabilmesi, stresini düzenleyebilmesi, partnerler olarak bu süreçte birbirlerine nasıl destek olacakları, birbirlerini nasıl rahatlatacakları, anne ve baba adayının duygusal olarak anne ve baba olmaya hazırlanması, bebek doğduktan sonra oluşabilecek krizler ve bu krizleri nasıl yönetecekleri konusunda bilgilenmeleri ve deneyimlerini genişletme amacıyla verilen danışmanlık hizmetidir.

Bebek doğduktan sonra, 0-2 yaş dönemine yönelik ebeveyn danışmanlığında; bebekle kurulacak güvenli ve sağlıklı anne bebek ilişkisi, bebeklik dönemi gelişim özellikleri, bebeğin anneyle güvenli bağ kurmasını sağlamak amacıyla güvenli, sağlıklı ve işlevsel ebeveynlik becerilerinin kazandırılması, bebeğin uyku, yeme düzeni, hem fiziksel hem duygusal olarak bebeğin anneden nasıl besleneceği, babanın bu süreçte anneye nasıl destek olacağı ve evde değişen yeni sisteme yani bebekli sisteme anne babanın uyumunu sağlama ve üst ailelerle ilişkinin yeniden düzenlenmesi gibi konularda danışmanlık hizmeti verilir.

Çocuk Ebeveyn Danışmanlığı (2 ile 12 yaş arasını kapsar)

2-12 yaş arası çocukların gelişim özellikleri hakkında bilgi verilmesi, çocukların yaşına göre beklentilerin düzenlenmesi, okula başlama, ders çalışma alışkanlığı kazandırma, sosyal becerilerini güçlendirme, aile içi dinamiklerin çocuk üzerindeki etkisi, boşanma durumunda çocukla ilgili düzenlemelerin yapılması, çocuğun ortamının değiştiği durumlar, çocuk travmatik bir olay yaşadığında yapılabilecek yardım ve destek müdahaleleri, işlevsel ebeveynlik becerileri konularında ve çocuğu etkileyen ve ilgilendiren çok çeşitli konularda ailelere verilen ebeveyn danışmanlığı hizmetidir.

Ergen Ebeveyn Danışmanlığı (12 ile 18 yaş arasını kapsar)

12-18 yaş arası ergenlik dönemi gelişim özellikleri, ergenlik döneminde anne babayla olan ilişkilerin yeniden düzenlenmesi, aile içi kuralların yeniden düzenlenmesi, ergenin yaşadığı kimlik bulma süreci, okul ve ders süreçleri, ergenlik döneminde riskli davranışları ayırt edilmesi, ergenlik döneminde ortaya çıkan krizleri ebeveynlerin nasıl yöneteceği, işlevsel ebeveynlik becerileri konularında ve ergeni etkileyen ve ilgilendiren çok çeşitli konularda verilen ebeveyn danışmanlığı hizmetidir.

Ebeveyn Danışmanlığının Temel İlkeleri Nelerdir?

Ebeveyn danışmanlığının temel ilkeleri vardır ve ebeveynlere destek sağlamak amacı ile ortaya çıkmış ebeveyn danışmanlığı, bu temel ilkeler üzerine kurulmuştur. Bu ilkeler, danışmanlık sürecinin etkili olmasını sağlamak ve ebeveynlerin çocuklarıyla daha sağlıklı ilişkiler kurmalarına yardımcı olmak için önemlidir. Ebeveyn danışmanlığının temel ilkeleri şunlardır:

• Empati ve Anlayış: Ebeveyn danışmanları, ebeveynlerin duygularını anlamaya odaklanır. Empati, ebeveynlerin yaşadıkları zorlukları anlamak ve onlara saygı duymak anlamına gelir. Danışmanlar, ebeveynlerin duygularını önemser ve onları destekler.
• Bilgi ve Beceri Aktarımı: Ebeveyn danışmanları, ebeveynlere çocuk yetiştirme konusunda pratik bilgiler ve beceriler sunar. Bu bilgi ve beceriler, ebeveynlerin çocuklarıyla daha sağlıklı ilişkiler kurmalarına ve onları daha iyi anlamalarına yardımcı olur.
• Güvenilirlik ve Gizlilik: Ebeveyn danışmanları, ebeveynlerin danışmanlık sürecinde kendilerini güvende hissetmelerini sağlar. Danışmanlık ortamında paylaşılan bilgiler gizli tutulur ve danışmanlar, ebeveynlerin güvenini kazanmak için çaba gösterir.

Bu temel ilkeler, ebeveyn danışmanlığının etkili bir şekilde yürütülmesini sağlar ve ebeveynlerin çocuklarıyla daha sağlıklı ilişkiler kurmalarına yardımcı olur. Empati ve anlayış, ebeveynlerin duygusal ihtiyaçlarını karşılar; bilgi ve beceri aktarımı, ebeveynlerin pratik çözümler bulmalarına yardımcı olur; güvenilirlik ve gizlilik ise ebeveynlerin danışmanlık sürecinde rahat hissetmelerini sağlar.

Neden Ebeveyn Danışmanlığına Başvurmalıyım?

Çocuk yetiştirirken tek bir doğru yoktur. Taviz verilmemesi gereken temel ilkeler dışında ebeveyn çocuk arasındaki esneklik alanı genişletilmelidir. Çocukları hatalı yetiştirmekten korkmak yerine çocuklarla yaşanan krizleri birer gelişim fırsatı olarak ele alıp sorunlara çözüm üretme noktasına gelmek amaçlanmalıdır. Sorunların tek bir çözümü yoktur, her aileye, her ailenin dinamiklerine ve yapısına göre çözümler farklılaşır. Önemli olan zihni sorun odaklı düşünmekten çözüm odaklı düşünme noktasına getirmektir. Ebeveyn danışmanlığında temel ilkelerden birisi de ebeveynlerin sorunlara yönelik çözüm üretme kapasitesini arttırmaktır.

Bebeklikte/çocuklukta/ergenlikte ihmal edilen, görmezden gelinen ya da fark edilemeyen ve çözülmeyen her sorun yaşamın herhangi bir yerinde tekrar kendini gösterir ve daha büyük ve içinden çıkılması zor sorunlara neden olabilir. Ebeveyn danışmanlığının ana amacı sorunlara ve krizlere erken müdahale edip önlemler almaktır.

Bir sorun uzun süre çözülemediğinde; çocuğun/ergenin tüm gelişim alanları bu sorundan olumsuz bir şekilde etkilenir ve diğer gelişim alanlarında da farklı sorunlar oluşur. Sorunlar büyümeden ya da oluşmadan yapılabilecek erken müdahale hem çözüm sürecinin kısalmasında hem de başka sorunların oluşumunun önlenmesinde belirleyici rol oynar. Bu sebeple Ebeveyn Danışmanlığı iki başlık altında özetlenebilir;

1-Sorunları Yönetme

Çeşitli gelişimsel dönemlerde ortaya çıkan krizleri yönetmek ve ebeveynlerin, çocuklarına daha sağlıklı yaklaşmalarını sağlamaya, bu sayede sorunları büyümeden çözmeye yönelik, iyileştirici bir danışmanlık hizmetidir.

Krizler, çocuğun içinden geçtiği gelişimsel dönemin bir yansıması olabileceği gibi, boşanma, ailede kayıp, taşınma gibi yaşam olayları kaynaklı da ortaya çıkabilir.

2-Sağlıklı Gelişim Takibi

Herhangi bir belirti söz konusu olmadan, ebeveynlerin, çocuklarının ruhsal açıdan sağlıklı, sosyal ve duygusal becerileri gelişmiş, kendine güvenli bireyler olarak yetiştirmelerine yardımcı olmak amacıyla geliştirilen, önleyici bir danışmanlık hizmetidir. Gelişim sürecinin özellikleri ve çocuğun zihinsel, duygusal, sosyal ve bedensel gelişiminin desteklenmesi konularında aileye danışmanlık verilir.

Ebeveyn danışmanlığı önleyici ve koruyucu olması nedeniyle çok önemli bir hizmet alanıdır. Önleyici danışmanlık hizmetleri çoğu zaman kısa sürelidir.

Hangi Durumlarda Ebeveyn Danışmanlığına Başvurulmalıdır?

1-Ebeveynlik Stresi ve Baskısı

Ebeveynlik, fiziksel ve duygusal olarak zorlayıcı olabilir. Ebeveynler, çocuklarının ihtiyaçlarını karşılamak, onları yetiştirmek ve aynı zamanda kendi hayatlarını dengelemek arasında sıkışabilirler. Ebeveyn danışmanlığı, ebeveynlerin stresi ve baskısıyla başa çıkmalarına yardımcı olabilir.

2-Çocuklarla İletişimde Zorluklar

Ebeveynler, çocuklarıyla iletişim kurarken bazen zorluklar yaşayabilirler. Çocukların duygusal ihtiyaçlarını anlamak, onlarla etkili iletişim kurmak ve onların duygusal gelişimlerine destek olmak konusunda yardıma ihtiyaç duyabilirler.

3-Disiplin ve Sınırlar Konusunda Kararsızlık

Ebeveynler, çocuklarının disiplinini sağlamak ve sınırlarını belirlemek konusunda kararsızlık yaşayabilirler. Ebeveyn danışmanlığı, ebeveynlere çocuklarının davranışlarını nasıl yöneteceklerine dair stratejiler sunabilir.

4-Aile İçi Çatışmalar ve Uyumsuzluklar

Aile içinde yaşanan çatışmalar ve uyumsuzluklar, ebeveynlerin ve çocukların mutluluğunu olumsuz yönde etkileyebilir. Ebeveyn danışmanlığı, aile üyeleri arasında iletişimi güçlendirebilir ve uyumsuzlukları çözmeye yardımcı olabilir.

5-Boşanma veya Aile İçi Değişimler

Boşanma, aile içi taşınma veya diğer büyük değişiklikler, ebeveynler ve çocuklar arasında stres ve belirsizlik yaratabilir. Ebeveyn danışmanlığı, aile üyelerini bu değişikliklerle başa çıkmada destekleyebilir.

Bu durumlar, ebeveyn danışmanı başvurmanın yaygın nedenleridir. Ebeveynler, bu gibi durumlarla başa çıkmak ve çocuklarıyla daha sağlıklı ilişkiler kurmak için ebeveyn danışmanlığından faydalanabilirler. Bir sonraki bölümde, ebeveyn danışmanlığının faydalarını ele alacağız.