Güler Psikoloji - Blog

Mükemmeliyetçilik: Nedir? Neden Ortaya Çıkar? Nasıl Başa Çıkılmalı?

Mükemmeliyetçilik Nedir?

Mükemmelliyetçilik, mükemmel olanın ulaşılabilir olduğu varsayımına dayanan ve mükemmel olana ulaşılması gerektiği inancından beslenen bir duygu, düşünce ve davranış bütününe verilen addır.  Bu eğilime sahip kişi yaptığı hiçbir şeyin yeterince iyi olduğunu düşünmez.  Tüm enerjisini gerçekçi olmayan bir hedefin, yani mükemmel olmanın,  peşinde koşarak harcar.  Bu ulaşılması imkânsız hedef kişi üzerinde yoğun bir baskı yaratır ve verimliliğini düşürür. İçsel kaynaklarını doğru şekilde kullanamayan kişi,  bunun sonucunda da, kaçınılmaz olarak başarısızlıkla karşı karşıya kalır.

Mükemmelliyetçilik yaşamın her alanında kendini gösterebilir. Bu eğilimdeki insanlar için, çok küçük ve önemsiz şeyler bile devleşebilir. Örneğin, bir form doldurmak saatler alabilir. Mükemmelliyetçi bir öğrenci, kendisinden birkaç saatte yapması beklenen ödev için, yazdığı hiçbir şeyi yeteri kadar iyi ve tam bulmadığı için günlerce uğraş verebilir. Benzer bir şekilde ne yapsa ona yetmeyeceği için yoğun sınav kaygıları yaşayabilir.

Mükemmelliyetçiliği, elinden gelenin en iyisini yapmaya çabalamak ile karıştırmamak gerekir. İnsanların, yaptıkları işi, beceri ve yetkinliklerinin sınırları içinde en iyi şekilde yapmaya çalışması, gelişmeye ve ilerlemeye dönük bir tutumdur. Bu tutumun içinde hataya karşı katı bir hoşgörüsüzlük yoktur. Elinden gelenin en iyisini başarmak için çaba gösterenler, amaçlarını başkalarının beklentilerine cevap vermek ya da onlardan onay ve kabul almak için değil, kendi istek ve arzularına dayanarak belirlerler. Başarılı olmak ya da hedeflerine ulaşmak için gösterdikleri çabadan zevk alırlar. Sonunda başarısız olsalar ya da hedeflerine ulaşamasalar bile, kendi değerleri hakkında genel olumsuz çıkarımlarda bulunmazlar. Oysa mükemmelliyetçilik, ulaşılamaz hedeflere doğru inatla koşmaya benzer. Kişiyi hırpalar, zorlar ve yetersizlik algısını perçinler.  

Mükemmeliyetçi İnsanların Özellikleri Nelerdir?

Mükemmeliyetçi kişiler genellikle yaptıkları işin detaylarına aşırı önem verip başkaları tarafından nasıl değerlendirileceklerinin endişesini yaşayarak kendilerini strese sokarlar. Genellikle standartlarını yakalayamadıklarını hisseder, bu nedenle bir yandan başarmak için çabalarken bir yandan da başarısızlıktan korkarlar. Bazen bu durum, başarısızlık korkusundan dolayı görevlerden kaçınmayla sonuçlanabilir. Hedefledikleri standarda ulaştıkları zaman bile genellikle bu başarılarını hafife alırlar. Hedeflerinin yeterince zor olmadığını, herkesin bunları yapabileceğini düşünürler ve bir dahaki sefere daha da yüksek bir hedef koyarlar.

Kaynağının erken yaş deneyimlerine dayandığı düşünülen mükemmeliyetçilik, belirli özelliklerle kendini gösterir. Bu özelliklerin en temel olanları şunlardır:

• Onay, kabul ve sevgi ihtiyacı: Her insanın onay, kabul ve sevgi görme ihtiyacı vardır. Mükemmelliyetçi kişiler, bu ihtiyaçlarını giderme yolunun mükemmel olmaktan geçtiğine inanırlar. Mükemmel olmazlarsa reddedileceklerini düşünürler. 
• Başarısızlık korkusu: Mükemmelliyetçiliğin en belirgin özelliklerinden olan bu korku, değerlendirilme ve bunun sonucunda yargılanıp reddedilme korkusundan kaynaklanır. Başarısızlık korkusu, kendini, elde edilen başarıyı sürdürememe kaygısı şeklinde de gösterebilir. Kısacası, başarmak da başaramamak da bu kişiler için çile haline gelir.
• Hata yapma korkusu: Başarısızlıktan bu kadar korkan birisi için her hata başarısızlık işaretidir ve dolayısıyla kabul edilemezdir. Bu kişiler hata ve zayıflıkların utanç verici olduğunu düşünürler. Hataları karşısında kendilerini de başkalarını da acımasızca yargılarlar.
• Olumsuza odaklanma: Bu kişiler, hem kendilerinde, hem başkalarında,  daha çok eksikliklere, zayıflıklara ve hatalara odaklanırlar. “Olması gereken”den yapılacak en ufak bir sapmaya karşı sürekli tetikte ve duyarlıdırlar. 
• Katı düşünme: Bu kişiler son derece katı ve esneklikten uzak bir bakış açısına sahiptirler. Onlar için kurallar çok önemlidir. Hayat ya siyah ya beyazdır;  hayatın gri tonlarını algılamakta zorlanırlar.
• Özdeğer eksikliği: Mükemmelliyetçi kişiler için özdeğer başarıyla göbekten bağlıdır. Kendilerine verdikleri değer başkalarının ne düşündüğü üzerinden olduğu için sağlam temellere dayanmaz. Başkalarından gelen en ufak bir olumsuz değerlendirmede kişilik algıları sarsılır.

Sıkça Rastlanan Davranış Şekilleri ve Paternleri Nelerdir?

Mükemmeliyetçi birinin standartları kendisi için son derece zorlayıcı, yani ulaşılması güç olur. Mükemmeliyetçilikte önemli olan standartları sizin belirlemeniz ve onları zorlayıcı olarak algılamanızdır. Hedefler ve standartlar belirlemek yaşamın doğal bir parçasıdır. Mükemmeliyetçilik, kişisel standartlarınızı yakalayamadığınızda kendinizi fazlasıyla eleştirdiğiniz zaman ortaya çıkar.

Mükemmeliyetçi insanlar genellikle olumsuzluklara odaklanırlar. Standartlarını yakalayamadıkları durumlara odaklanır, yakaladıkları zamanları ise görmezden gelme eğiliminde olurlar. Algıladıkları başarısızlıklarla ilgili olarak kendilerini sıklıkla aşağılar ve “Şunu daha iyi yapmalıydım.” gibi eleştirel yorumlarla kendilerini tekrar tekrar azarlarlar.

Mükemmeliyetçilik eğilimi; tekrarlayan kontrol, işlerin tekrarı, işlere aşırı zaman harcamak, işlerden kaçınmak, işleri ertelemek, geciktirmek, sürekli listeler yapmak, ayrıntılara aşırı takılmak, zaman kaybından nefret etmek ve bunun sonucunda aşırı meşgul olmaya yol açabilir.

Metnin tamamen doğru olduğunu kontrol etmek için bir e-maili göndermeden önce tekrar tekrar okumak, bir yazıyı tekrar tekrar baştan yazmak ve düzenlemek gibi davranışlar görülebilir. Bazen mükemmeliyetçi kişiler bu meşguliyetin ardından gelen yorgunluk gibi hislerden keyif alırlar. Bunları sınırlarını zorlamalaırnın bir kanıtı olarak görürler.

Mükemmeliyetçi kişilerde sıkça rastlanan bazı davranış şekilleri vardır. Bunlardan en belirgin olanları aşağıda sıralanmıştır: 

• Bir işi yaparken sık sık üzerinden geçme, tekrarlama ve düzeltme, 
• Aşırı planlama, düzenleme ve sıralama, 
• Karar vermede güçlük çekme, 
• Erteleme ve kaçınma,
• Eleştiriye tahammülsüzlük
• Mükemmeliyetçiliğin olası sonuçları

Mükemmeliyetçilik Genetik Midir?

Her kişilik ve mizaç özelliği gibi mükemmeliyetçilik de hem genler hem de çevresel faktörlerin bir sonucudur. Seçimleriniz ve eylemleriniz mükemmeliyetçiliğin hayatınızdaki zararlı etkisini değiştirmenize yardımcı olabilir. Mükemmeliyetçilik tek bir nedenden değil, birbiriyle bağlantılı birçok nedenden kaynaklı ortaya çıkar. Mükemmeliyetçilik üzerinde etkisi olan genlerle çevresel faktörler etkileşime girer ve çeşitli biyolojik yolları tetikleyerek bu etkiyi yaratırlar.

Mükemmeliyetçi Kişilik Neden Ortaya Çıkar?

Mükemmeliyetçilik genetik, çevresel ve psikolojik faktörlerin bir kombinasyonuyla ortaya çıkabilir. Çeşitli nedenleri ve katkıda bulunan faktörleri olan karmaşık bir kişilik özelliğidir.

1– Aile ve Yetiştirilme Biçimi

Erken çocukluk deneyimleri ve yetiştirilme tarzı mükemmeliyetçiliğin ortaya çıkmasına neden olabilir. Başarının güçlü bir şekilde vurgulandığı, eleştirel veya talepkar bir ebeveynlik ile sevgi ve onayın başarıya bağlı olduğu ailelerde yetişen çocukların mükemmeliyetçi eğilimler geliştirme olasılığı daha yüksektir.

2– Kültürel ve Toplumsal Faktörler

Kültürel ve toplumsal beklentiler de mükemmeliyetçiliğe katkıda bulunabilir. Başarıya yüksek değer veren bir kültürde yaşamak mükemmeliyetçi inanç ve davranışları besleyebilir. İdealize edilmiş standartların medyada yaygın bir şekilde yer alması da gerçekçi olmayan beklentilere katkıda bulunabilir.

3– Kişilik Özellikleri

Bazı kişilik özellikleri bireyleri mükemmeliyetçiliğe daha yatkın hale getirebilir. Yüksek öz eleştiri ve kontrol ihtiyacı gibi özellikler mükemmeliyetçi eğilime katkıda bulunabilir.

4– Erken Dönem Başarı ve Başarısızlık Deneyimleri

Başarılı bir çocukluk geçmişi, başarısızlık korkusuna yol açabilir. Çocukluk dönemindeki yoğun eleştiriler de bireyleri gelecekteki eleştirilerden veya hayal kırıklıklarından kaçınmanın bir yolu olarak mükemmellik arayışına itebilir.

5– Sosyal Kıyaslama

Özellikle sosyal medya çağında kişinin kendisini sürekli olarak başkalarıyla kıyaslaması mükemmeliyetçiliği tetikleyebilir. Geride kalma veya başkalarına yetişememe korkusu, bireyleri ulaşılamaz standartlar için çabalamaya itebilir.

6– Düşük Benlik Saygısı

Düşük öz saygı mükemmeliyetçiliğe katkıda bulunabilir. Bireyler, kendilerini değerli hissetmenin veya başkaları tarafından kabul görmenin tek yolunun mükemmelliğe ulaşmak olduğuna inanabilirler.

7– Yargılanma ve Reddedilme Korkusu

Başkaları tarafından yargılanma, eleştirilme veya reddedilme korkusu mükemmeliyetçi davranışlara neden olabilir. Bireyler mükemmel olurlarsa olumsuz geri bildirimlere veya reddedilmeye karşı bağışıklık kazanacaklarına inanabilirler.

8– Kişisel Hedefler ve Değerler

Mükemmeliyetçilik kişisel hedefler ve değerler tarafından yönlendirilebilir. Belirli alanlarda mükemmele ulaşmak için güçlü bir içsel motivasyona sahip olan kişiler kendileri için yüksek standartlar belirlemeye meyillidir.

Mükemmeliyetçilik Bir Mental Rahatsızlık Mıdır?

Mükemmeliyetçilik bir hastalık değil, kişilik özelliği veya davranış örüntüsüdür. Bununla birlikte mükemmeliyetçilik aşırı hale geldiğinde ve kişinin işlevselliğini, mutluluğunu veya ruh sağlığını önemli ölçüde etkilediğinde uyumsuz bir kişilik özelliği olarak sınıflandırılabilir. Mükemmelliyetçi örüntüler; anksiyete bozuklukları, depresif bozukluklar ve obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) gibi psikiyatrik sorunlarıyla ilişkilidir. Bu gibi durumlarda mükemmeliyetçi eğiliminizin zararlarını azaltmanıza yardımcı olabilecek bir ruh sağlığı uzmanından (psikolog ya da psikiyatr) destek alabilirsiniz.

Mükemmeliyetçiliğin Olası Etkileri Nelerdir?

Mükemmeliyetçilik bir dizi sorunla ilişkilendirilebilir. Eğer mükemmeliyetçiyseniz hedeflerinize ulaşmak için çok çabaladığınız için yorgun, oldukça katı ve diğer insanlardan uzak kalmış olmanız mümkündür. Hayatınızın her alanı, neyi yapmanız ve yapmamanız gerektiğini söyleyen kural ve yasaklardan ibaret olabilir. Performansı üzerine sürekli düşünmek, standartlarına ulaşamayacağından korkamaya başladıkça gergin ve sinirli hissetmeye neden olabilir. Kişinin sürekli olarak performansının yeterli olmadığına dair bir işaret arayabilir ve en ufak bir sürçmede son derece endişeli ve stresli hale gelebilir.

Mükemmelliyetçilik çoğunlukla yıkıcı etkiler yaratır. Bu etkilerden en sıklıkla rastlananları şunlardır: 

• Mükemmel olmanın peşinde koşarken hayatın içindeki eğlenceleri, keyifleri ve doyumları kaçırma,
• Sıklıkla yaşanan ertelemeler sonucunda işlerini zamanında yetiştirememe,
• Ayrıntılar içinde kaybolma ve zamanı doğru yönetememe sonucu yapılan işte verimsizlik,
• Başarısızlık beklentisiyle yeni şeyler denememe ve fırsatları kaçırma,
• En ufak bir pürüz karşısında motivasyonu korumada zorlanma ve çabuk pes etme,
• Kendine yönelik ağır suçlamalarda bulunma ve utanç hissi altında ezilme,
• Yakın ilişkilerde gerçekçi olmayan beklentiler ve bunların sonucunda tatminsiz ve sorunlu ilişkiler
• İnsan ilişkilerindeki problemler sonucu yalnızlık hissetme,
• Depresyon, kaygı, öfke gibi duyguları ağır bir tonda yaşama.

Mükemmelliyetçilik ve Psikolojik Sorunlar

Mükemmeliyetçilik kendi başına bir sorun olabileceği gibi anksiyete, depresyon veya beslenme bozuklukları gibi başka problemleri de arttırabilir. Mükemmeliyetçilik ve mükemmeliyetin ulaşılabilir olduğu inancı başka bir psikolojik bozukluğun, örneğin beslenme bozukluklarının bir yönü olarak ortaya çıktığında o sorunun etkilerini şiddetlendirebilir.

Mükemmeliyetçiliğin yeme bozuklukları ile bir arada görülmesi son derece yaygındır. Mükemmeliyetçilik ayrıca zararlı davranışlara da yol açabilir. Örneğin kendine koyduğu zorlayıcı standartlara ulaşmak için devamlı çabalayan bir mükemmeliyetçinin kaçınma davranışlarına girebileceği öngörülebilir.

Mükemmelliyetçilik, Erteleme ve Kaçınma

Mükemmeliyetçi birinin en yaygın davranışlardan biri de ertelemedir. Kişi bir işi mükemmel bir şekilde yapmaya öylesine odaklanır ki mükemmel olmayan bir şekilde yapmak yerine işe başlamayı erteler, yani aslında erteleme davranışı bir tür kaçınmadır. Diğer kaçınma davranışları gibi erteleme de başarısızlık korkusundan gelir. Kişi belirlediği yüksek standartlara uygun performansı gösterememe riskini almaktansa işe başlamayı geciktirir.

Mükemmeliyetçi kişilerde kaçınmanın en yaygın nedeni başarısızlık korkusudur. Bu korku, genellikle performans baskısı hissettikleri bir durumla ilgili olumsuz tahminlerinden ileri gelir. Kaçınma bir kişinin belirli bir durumun yarattığı gerginlikten kaçmak veya bu gerginliği azaltmak için sergilediği hareketler olarak tanımlanabilir. Bir şeyi başaramamak, tam da mükemmeliyetçi kişinin olmasından korktuğu şeydir. Söz konusu işi yapmaktan kaçarsanız performansınızın aslında korktuğunuzdan daha iyi olabileceğini öğrenme şansını da elde edemezsiniz. Kaçınma aynı zamanda bir görevi uygulama, hatalardan öğrenme ve kendinizi geliştirmeye devam etme şansınızı da elinizden alır.

Mükemmeliyetçiliğin Türleri Nelerdir?

Mükemmeliyetçiliğin farklı biçimleri ve bir dizi bileşeni vardır. Nükleer araştırmalar, cerrahi operasyonlar veya roket bilimi gibi hata şansının olmadığı alanlarda yüksek standartlar ve mükemmeli beklemek faydalı ve gereklidir. Ancak hayatın birçok yerinde olduğu gibi hata hakkının olduğu alanlarda mükemmele ulaşma çabası gerekli değildir ve zararlı olabilir.

Zararlı – Olumsuz Mükemmeliyetçilik Nedir?

Olumsuz mükemmeliyetçilik, zararlı etkilere rağmen kendinizin belirlediği zorlayıcı standartlara ulaşmaya çalışmak ve kendi öz değerinizi standartlarını ne derece yakaladığınız düşündüğünüze göre belirlemektir. Mükemmeliyetçilik başarı çabasından farklıdır ve öz değeriniz standartlarınızı yakalamanıza bağlı olduğunda sorun haline gelir.

Zararlı mükemmeliyetçilik kişinin kendisiyle ilgili görüşünün belirli alanlarda ne kadar başarılı olduğuna bağlı olması ve olumsuz sonuçlara rağmen aşırı yüksek standartlarını kovalamaya devam etmesidir. Kişi standartlarına uymakta başarısız olduğunda görülen yoğun öz eleştiri, hatta kendini aşağılama da zararlı mükemmeliyetçiliğin ana unsurlarından biridir.

Kişinin basit bir hatasına takılı kalıp performansının olumlu yönlerini unutması, kendisini başarısız bir insan olarak değerlendirip günlerce o basit hataları düzeltmek dışında herhangi bir şey yapmayı reddetmessi de zararlı mükemmeliyetçilik örneklerindendir. Kimi zaman yüksek standartlara ulaşmaya çalışmak; gerginlik, beslenme bozuklukları veya ilişki sıkıntıları gibi sorunlar doğurabilmektedir.

Mükemmeliyetçi özelliklerinizin sizin için zararlı olup olmadığını değerlendirmek için bu soruları cevaplandırabilirsiniz:

• Her zaman yüksek standartları yakalamak için elinizden gelenin en iyisini mi yaparsınız?
• Ne başardığınızdan ziyade ne başaramadığınıza mı odaklanırsınız?
• Diğer insanlar size standartlarınızın aşırı yüksek olduğunu söyler mi?
• Bir hedefe ulaştığınızda genellikle bir sonraki sefer için daha da yüksek hedef koyar mısınız?
• Öz değeriniz çabalama ve başarıya mı dayalıdır?
• Hedeflerinize ulaşma yolunda ne kadar iyi olduğunuzu tekrar tekrar kontrol eder misiniz?
• Bazı şeyleri kaçırmanıza veya başka sorunlara neden olsa bile standartlarınıza ulaşmak için çabalamaya devam eder misiniz?
• Başaramama ihtimaline karşı veya çok uzun süreceği için görevlerden kaçındığınız veya onları ertelediğiniz olur mu?

Yararlı – Olumlu Mükemmeliyetçilik Nedir?

Pozitif mükemmeliyetçilik, yüksek standartları ve mükemmellik arayışını bu standartlara ulaşmak için dengeli ve esnek bir yaklaşımla birleştiren bir mükemmeliyetçilik biçimidir. Mükemmellik için çabalamamak değil, aksine kişisel gelişimi ve refahı artıran yüksek standartların peşinde koşmaya yönelik dengeli bir yaklaşımdır.

Mükemmeliyetçiliğin herhangi bir biçiminin hem olumlu hem de olumsuz yönleri olsa da pozitif mükemmeliyetçilik genellikle daha olumlu sonuçlarla ilişkilendirilir ve genellikle zararlı mükemmeliyetçilikle ilişkilendirilen olumsuz sonuçlara yol açma olasılığı daha düşüktür.

Pek çok insan için sağlıklı bir başarı çabasının nerede bitip zararlı mükemmeliyetçiliğin nerede başladığını görmek son derece güçtür. İkisi bir arada da bulunabilir. Örneğin bazı alanlarda başarıyı sağlıklı bir şekilde ararken başka bir alanda başarı çabanız ciddi sorunlara yol açıyor ve size zarar veriyor olabilir.

Bazı alanlarda yüksek standartlar için inatla çabalamak başlı başına zararlı olabilir, örneğin insanın kendi beden şeklini değiştirmek için yapabilecekleri sınırlı olduğu halde belirli bir vücut tipi ve kilo için uğraşmak gibi. Çoğu insanın mükemmeliyetçilik yaklaşımını değiştirmekte zorlanmasının bir nedeni bunun geçmişte sağlıklı bir çaba olarak kendilerine yarar sağlaması ancak zaman içinde sorunlu hale gelmiş olması ve başka bir durumda zararlı bir yaklaşım oluşturmasıdır. Bu karmaşa nedeniyle siz kendinizi zararlı mükemmeliyetçi olarak görmekte zorlanabilirsiniz ancak çevrenizdekiler bunu daha kolay fark edebilir.

Kendine Yönelik Mükemmeliyetçilik

Kendine yönelik mükemmeliyetçilik, kişinin kendi performansına ve yeteneklerine yönelik aşırı yüksek beklentilere sahip olması durumunu ifade eder. Bu tür mükemmeliyetçiler, genellikle hedeflerini sürekli olarak yükseltir ve kusursuz bir performans sergileme konusunda yoğun bir baskı hissederler. Kendine yönelik mükemmeliyetçilik stres, anksiyete ve özgüven eksikliği ile ilişkilidir. Bu kişilik tarzına sahip kişiler her şeyin mükemmel olması gerektiğine inanır ve bu durum, onların hayatlarının her alanında kendilerine aşırı baskı yapmalarına neden olur. 

Başkalarına Yönelik Mükemmeliyetçilik

Başkalarına yönelik mükemmeliyetçilik, kişinin başkalarının performansına ve yeteneklerine yönelik aşırı yüksek beklentilere sahip olması durumunu ifade eder. Bu tür mükemmeliyetçiler başkalarının hatalarını ve eksikliklerini eleştirme eğilimindedir. Bu durum, ilişkilerde gerginlik ve çatışma ile sonuçlanır. Yaşanan sıkıntıların sonucunda kişi sosyal yaşamında ve genel yaşam kalitesinde olumsuz durumlarla karşılaşır.

Başkaları Tarafından Yöneltilen Mükemmeliyetçilik

Başkaları tarafından yöneltilen mükemmeliyetçilik, kişinin başkalarının kendisine yönelik aşırı yüksek beklentilerini içselleştirmesi durumunu ifade eder. Bu tür mükemmeliyetçiler, başkalarının onayını kazanma ve beklentilerini karşılama konusunda yoğun bir baskı hisseder. Bu durum, genellikle özgüven eksikliği, stres ve anksiyete ile sonuçlanır. Ayrıca, bu tür mükemmeliyetçilik, kişinin kendisini sürekli olarak başkalarıyla karşılaştırmasına ve başkalarının beklentilerini karşılamak için sürekli bir çaba içinde olmasına neden olur. Bu durum, kişinin kendi yeteneklerini ve başarılarını göz ardı etmesine ve sürekli olarak başkalarının onayını aramasına yol açabilir.

Mükemmeliyetçilikle Başa Çıkmak İçin Neler Yapılabilir?

Çözüm için ön koşul, bir sorun olduğunu görmektir. Siz de kendinizde mükemmelliyetçi bir eğilim olduğunu görüyor ve bunun sağlıksız olduğunu kabul ediyorsanız,  yapabileceğiniz şeyler de var demektir. Aşağıda işe yarayabilecek bazı yöntemler sıralanmıştır:

Mükemmelliyetçi olmanın size maliyetini düşünün. Artıları ve eksilerini sorgulayın. Bu size değişimin neden gerektiğini anlatacaktır.

İnsan olarak sınırlarınız olduğunu bilin. Her insan gibi sizin de hata yapabileceğinizi, sizin de eksik ve zayıf yönleriniz olduğunu kabul edin. Aynı zamanda güçlü taraflarınız olduğunu da… Hedeflerinizi sizin gerçek ihtiyaçlarınıza ve isteklerinize göre belirlemeye çalışın. Bunu yaparken sınırlarınızı dikkate alın. Kendinizi gerçekçi olmayan hedeflere hapsetmeniz, hem başarısızlığa hem de kaygıya davetiye çıkarmak olacaktır. Yaptığınız bir şeyin sonucu yerine, onu yapma sürecine odaklanın. Süreçten öğrenmeye ve keyif almaya çalışın. Başarıyı yalnızca sonuç üzerinden değerlendirmekten vazgeçin. Herhangi bir hata ya da eksiklikten sonra resmin bütününü karalamayın, ne kendinizle ilgili ne de başkalarıyla.

Hatalarınız için kendinizi bağışlamayı öğrenin. Her hatadan bir öğrenme deneyimi çıkarabilir ve böylece kendinizi geliştirebilirsiniz. Hedeflerinize yönelik “ya hep ya hiç” düşüncesinden kurtulun. Sizin için daha önemli olan işlerinizi, daha az önemli olanlardan ayırmayı ve onlara öncelik tanımayı öğrenin. Yaşadığınız ana odaklanmaya çalışın. Bir başarının ardından, bir sonraki sefer gene aynı başarıyı tutturup tutturamayacağınızı düşünmek başarının keyfini çıkarmanızı engeller. Eleştiriyi saldırı gibi algılamayın. Eleştirilerden de birçok şey öğrenebileceğinizi unutmayın. Mükemmelliyetçilikle baş etmek kolay değildir. Kendinize zaman verin. Ufak ilerlemelerde bile kendinizi ödüllendirin. Mükemmelliyetçilikle baş etmede mükemmel olmayı beklemeyin.