Güler Psikoloji - Blog

Siber Zorbalık: Nedir? Başa Çıkma Yolları Nelerdir?

İnternet teknolojilerinin gelişimiyle ortaya çıkan, çocuk ve gençleri hedef alan siber zorbalık, geleneksel akran zorbalığından türemiş olup çeşitli yönleriyle ondan farklılaşmış ve etki alanı genişlemiş olan zorbaca davranışları kapsamaktadır. Bilgisayar ve cep telefonu gibi elektronik ortamlara taşınarak gözetim ve denetimi görece kolay olan okul ortamı sınırlarını aşan siber zorbalık davranışları, çocukları her an ve her yerde tehdit edebilmesi açısından ciddi bir problemdir. İnternet kullanımının yaygınlaşması ve kullanım yaşının her geçen gün düşmesiyle birlikte diğer çevrimiçi risklerle birlikte siber zorbalık vakalarının hem nicelik olarak hem de yarattığı zararlar açısından daha büyük boyutlara ulaştığı görülmektedir.

Siber Zorbalık Nedir?

Siber zorbalık, dijital teknolojiler kullanılarak gerçekleştirilen zorbalıktır. Bu tür zorbalıklar sosyal medyada, mesajlaşma platformlarında, oyun platformlarında ve cep telefonlarında görülebilir.  Hedef seçilen kişileri korkutmaya, kızdırmaya ya da utandırmaya yönelik olarak tekrarlanan bir davranıştır. Buna örnek olarak şu eylemler gösterilebilir:

• Sosyal medyada bir kişi hakkında yalanlar yaymak ya da utandırıcı fotoğraflar yayınlamak
• Mesajlaşma platformlarından incitici mesajlar ya da tehditler yollamak
• Başka birinin kimliğiyle başkalarına kötü mesajlar göndermek.

Yüz yüze zorbalık ve siber zorbalık çoğu kez birlikte gerçekleşir. Ancak siber zorbalık geride dijital iz bırakır; bu da aslında istismarın durdurulmasını sağlayacak yararlı ip uçları temin edebilir.

Siber Zorbalık Bizi Nasıl Etkiler?

Zorbalık çevrim içi ortamda gerçekleştiğinde her yerde, hatta kendi evinizde bile saldırı altındaymışsınız gibi hissedebilirsiniz. Sanki kaçış yok gibi görünür. Etkileri de uzun sürebilir ve ilgili kişiyi pek çok yönden etkileyebilir:

• Ruhsal — kızgınlık, mahcubiyet, aptal yerine konma hissi, hatta öfke
• Duygusal — utanç hissi ya da sevilen şeylere karşı ilgi kaybı
• Fiziksel — yorgunluk (uyuyamama) ya da karın ağrısı ve baş ağrısı gibi semptomlar yaşamak

Komik duruma düşme ya da başkaları tarafından rahatsız edilme endişesi insanları sorunu dillendirmekten ya da çözmeye çalışmaktan alıkoyabilir. Bazı aşırı örneklerde siber zorbalık insanların yaşamlarını sonlandırmalarına bile yol açabilir. Siber zorbalık bizi pek çok yoldan etkileyebilir. Ancak bunların aşılması ve insanların yeniden özgüvenlerine ve sağlıklarına kavuşmaları mümkündür.

Siber Zorbalık ve Ergenler: Ergenler Siber Zorbalığa Uğradıklarında Ne Yapmalı?

Siber zorbalığa maruz kalıyorsanız, konuyu güvendiğiniz, konuşurken rahat edebileceğiniz bir yetişkine açmanız atabileceğiniz en önemli adımlardan biri olacaktır. Ebeveynlerle konuşmak herkes için kolay bir iş değildir.  Konuşmak için, dikkatlerini tamamen size verebilecekleri bir zaman seçin. Sorunun sizin açınızdan ne kadar ciddi olduğunu açıklayın. Teknolojiye sizin kadar aşina olmayabileceklerini unutmayın; dolayısıyla durumu anlayabilmeleri için onlara yardımcı olmanız gerekebilir.

Size hemen verebilecekleri hazır cevapları olmayabilir, ancak muhtemelen yardımcı olmak isteyeceklerdir ve birlikte bir çözüm bulmanız mümkündür. Akıl akıldan üstündür! Eğer ne yapacağınız konusunda hala kararsızsanız güvenilir başka kişilere ulaşmayı düşünün. Size önem veren ve yardımcı olmaya istekli insan sayısı genellikle sizin düşündüğünüzden daha fazladır.

Çeşitli Sosyal Medya Ağlarının Siber Zorbalık Üzerine Olan Açıklamaları ve Politikaları

1-Facebook/Instagram:

Facebook ya da İnstagram’da olmak üzere bir paylaşım, yorum ya da öyküden bu sosyal medya ağlarının ekiplerine her zaman anonim (isimsiz) bir bildirimde bulunabilirsiniz. Bu bildirimleri tüm dünyada 50’den fazla dilde olmak üzere 7/24 değerlendiren ekipler şirketlerin bünyelerinde bulunmaktadır; istismarcı ya da zorbalık sınıfına giren ne varsa kaldırılır. Bu bildirimler her zaman anonim olarak yapılmaktadır.

Zorbalıkla ilgili yapılabilecekler konusunda ya da başka bir kişi zorbalığa maruzsa bu konuda size yardımcı olacak bir kılavuz Facebook’ta yer almaktadır. Instagram’da da bir Ebeveyn Rehberi vardır; bu rehberde siber zorbalık karşısında ne yapılabileceğine ilişkin olarak ebeveynlere, velilere ve güvenilir yetişkin kişilere yönelik tavsiyeler yer almaktadır.

2-Twitter / X

Siber zorbalığa maruz kaldığınızı düşünüyorsanız en önemli husus güvenliğinizi sağlamanızdır. Başınızdan geçmekte olanı konuşabileceğiniz birinin olması temel önemdedir. Kendiniz ya da bir arkadaşınız siber zorbalığa maruz kalıyorsa ne yapılabileceğini ebeveynlerinizle ve/veya arkadaşlarınızla konuşun.

Twitter / X kurallarını ihlal ediyor olabilecek hesapları Twitter’a / X’e bildirin. Bunu, “yardım merkezindeki” destek sayfaları aracılığıyla ya da “Tweet Rapor Edin” seçeneğine tıklayarak in-Tweet bildirim mekanizmasıyla yapabilirsiniz.

Siber Zorbalık Türleri Nelerdir?

Teknolojiyi ve interneti kullanırken birinin siber zorbalığa maruz kalmasının birçok yolu vardır. Siber zorbalığın bazı yaygın yöntemleri şunlardır:

1-Taciz:

Birisi çevrimiçi tacize uğradığında, bir kişi veya bir grup insan tarafından bir dizi taciz edici mesaja veya kendisiyle iletişim kurmaya yönelik çabalara maruz kalıyor. İnsanlar sosyal medyanın yanı sıra cep telefonları (mesajlaşma ve arama) ve e-posta yoluyla taciz edilebilirler.

2-Doxing:

Doxing, bir kişinin veya bir grup insanın, başka bir kişinin ev adresi, cep telefonu numarası veya iş yeri gibi kişisel bilgilerini, o kişinin izni olmadan sosyal medyaya veya halka açık forumlara dağıtmasıdır. Doxing, kurbanın aşırı endişeli hissetmesine neden olabilir ve ruh sağlığını etkileyebilir.

3-Siber Takip (Stalking):

Tacize benzer şekilde, siber takip, failin mağdurla temas kurmak için sürekli çaba göstermesini içerir, ancak bu tacizden farklıdır. Daha sık olmamakla birlikte, insanlar o kişiye karşı olumlu ya da olumsuz derin duygular nedeniyle başka bir kişiyi siber takip etmelerini içerir. Siber takipte bulunan birinin, takip etme sürecini çevrimdışı dünyaya taşıması daha olasıdır.

4-İntikam Amaçlı Uygunsuz Görsel ve Video Paylaşılması:

Bir kişinin müstehcen veya taviz veren görüntülerinin sosyal medyada dağıtılması veya özel web sitelerinde izinleri olmadan paylaşılmasıdır. Normalde, bu nitelikteki görüntüler, itibar zedelemek ve aşağılamak amacıyla eski sevgili veya partner tarafından yapılabilir.

5-Swatting:

Swatting, birisinin bir adreste meydana gelen tehlikeli olaylar iddiasıyla acil durum müdahale ekiplerini araması ve göndermesidir.

6-Kurumsal Saldırılar:

Kurumsal dünyada saldırılar, web sitesini devre dışı bırakmak ve işlevsiz hale getirmek için bir web sitesine bilgi yığınları göndermek için kullanılabilir. Kurumsal saldırılar, kamu güvenini etkileyerek işletmelerin itibarına zarar verebilir ve bazı durumlarda onları çökmeye zorlayabilir.

7-Hesap Hackleme:

Siber zorbalar bir kurbanın sosyal medya hesaplarını hackleyebilir ve taciz edici veya zarar verici mesajlar gönderebilir. Bu, özellikle markalar ve tanınmış kişiler için zarar verici olabilir.

8-Sahte Profiller:

Bir kişinin veya markanın itibarına zarar vermek amacıyla sahte sosyal medya hesapları kurulabilir . Bu, mağdurun kamuya açık görüntülerini elde ederek ve hesabın mümkün olduğunca gerçek görünmesini sağlayarak kolayca yapılabilir.

9-Utandırma ve Aşağılama:

Birinin yapmış olduğu bir şey, dış görüşünü hatta nasıl giyindiğiyle alakalı olarak çevrimiçi olarak utandırma ve aşağılama durumudur. Bu bir kişi veya gruplar tarafından yapılabilir. Gençler arasında daha sık görülür.

İnsanlar Neden Siber Zorbalık Yapar?

Birinin başka bir kişiye siber zorbalık yapmayı seçmesinin birçok nedeni vardır. En yaygın nedenlerden bazıları şunlardır:

• Kendileri siber zorbalığa uğramış olabilirler: Birileri, kendilerine siber zorbalık yaptıkları için başka bir kişiye siber zorbalık yapmayı seçebilir. İnsanlara bu şekilde davranmanın uygun olduğunu düşünebilirler veya kendi acılarını ifade etmenin tek yolunun bu olduğunu görebilirler.

• Uyum sağlamak: Bir kişi başka bir kişinin bir grup insan tarafından siber zorbalığa uğradığını görürse, katılarak “uyum sağlayacağını” veya yeni bir arkadaş grubu geliştireceğini hissedebilir.

• Ev hayatı: Kişi zor bir ev hayatı yaşıyor olabilir, öfkesini ve hayal kırıklığını başka birine atıyor olabilir. Çoğu zaman bu, siber zorbanın yaşadıkları hakkında konuşacak kimsesi olmadığında olur.

• Güç: Birisi kendini güçlü hissetmek ve bir durumu kontrol etme becerisine sahip olmak için siber zorbalığı seçebilir.

• Kıskançlık: Kıskançlık, özellikle gençler için siber zorbalığın en yaygın nedenlerinden biridir. Büyümek, gençlerin kendilerini keşfetmeleri nedeniyle zor bir dönem olabilir ve görünüşleri konusunda kendilerini güvensiz hissedebilirler. Kendilerini güvensiz hissettikleri için, kendilerini akranlarıyla karşılaştırabilirler ve bu da kıskançlık temelli siber zorbalık ve istismarla sonuçlanabilir.

• Siber zorbalık ve video oyunları: Çevrimiçi oyunlar son birkaç yılda hızla büyüdü. Bu patlama, çevrimiçi oyun oynarken toksisite ve kötüye kullanım bildiren çevrimiçi oyuncularda da bir artış gördü. Çevrimiçi oyuncular, sohbet etmek için bir mikrofon kullanarak diğer kullanıcılarla konuşma yeteneğine sahiptir. Bu, ekip çalışmasını teşvik etmek, arkadaşlıklar kurmak ve genel olarak genel oyun deneyimini geliştirmek için kullanılabilir. Bazı oyuncular bu teknolojiden yararlanır ve sözlü taciz veya metin/mesaj yoluyla oyunculara zorbalık yapmayı amaçlar.

Siber Zorbalık ile Başa Çıkmanın Yolları Nelerdir?

Siber zorbalığa maruz kalıyorsanız, kimsenin sizi anlamayacağını veya yardım edemeyeceğini düşünmek kolay olabilir ancak durum böyle değil. Siber zorbalıkla nasıl başa çıkılacağına ilişkin bazı tavsiyeler şu şekildedir;

• Biriyle konuşun: Siber zorbalık yaşarken arkadaşlarınızdan, ailenizden ve güvenebileceğiniz insanlardan bir destek ağı oluşturmanız önemlidir. Bu insanlar size yardım edebilir ve destek olabilirler. Kriz zamanlarında insanlarla konuşmak, yalnızca mantıklı bir ses veya mantıklı düşünce eklemekle kalmaz, düşüncelerinizi ve duygularınızı yargılamadan paylaşabilmeniz için daha iyi hissetmenize de yardımcı olabilir. Siber zorbalığın kurbanı olmuş bir gençseniz, güvenebileceğinizi düşündüğünüz bir ebeveyn veya öğretmenle konuşmayı düşünebilirsiniz. Siber zorbalık okulda meydana geliyorsa veya sizin okulunuzdaki kişileri kapsıyorsa, bir öğretmen sorunu etkili bir şekilde çözmenize yardımcı olabilir.

• Misilleme yapmayın: İnsanlar başkalarına siber zorbalık yaparken, normalde bunu bir tepki için yapıyorlar. Karşılık vermemeyi ve misilleme yapmamayı seçerseniz, sonunda sıkılacaklar ve yollarına devam edeceklerdir.

• Tehdidi değerlendirin: Siber zorba size tehdit edici nitelikte mesajlar gönderiyorsa veya güvenliğiniz konusunda endişelenmeniz için nedeniniz varsa, kolluk kuvvetleriyle iletişime geçmelisiniz. Acil güvenliğiniz konusunda size yardımcı olabilir ve ileride ne yapmanız gerektiği konusunda size tavsiyelerde bulunabilirler.

Kolluk kuvvetlerinin yalnızca acil durumlar için orada olduğunu ve onlarla yalnızca yakın tehlikedeyseniz veya kişisel güvenliğinizin risk altında olduğuna inanıyorsanız iletişim kurmanız gerektiğini hatırlamak önemli.