Güler Psikoloji - Blog

Sadizm: Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Sadizm Nedir?

Sadizm deyince genelde ilk akla gelen sadistik sapkınlıklardır ve Freud sadistik eğilimleri güdüsel olarak değerlendirmiştir. Günümüzde ise her tür dayatma ya da saldırgan davranış, güdüsel sadistik eğilimlerin biçim değiştirmiş ya da yüceltilmiş bir formu olarak daha geniş bir perspektifte ele alınmaktadır.

Sadizm veya sadist sözcükleri güncel yaşamımızda çok sık karşılaştığımız sözcükler içerisinde yer alır. Bu sözcükler çoğunlukla insanların yaşadığı kötü olaylar çerçevesinde gazetelerden veya haber bültenlerinden de sıklıkla duydukları kelimelerdir. Sadizm kelimesini değişik duygular üzerinden açıklayabilmek mümkün olsa da bu kelimenin en genel kabul görmüş anlamı; başkalarının yaşadığı acıdan zevk alma halidir. Türkçe karşılığı elezer olarak bilinir. Çoğu bireyde farklı düzeylerde az veya çok sadizm belirtileri görüldüğü için sadistliğin içgüdüsel olduğu da düşünülmektedir.

Kendi yaşamımızda ise kötü durumlarla karşılaşan insanlara bazı zamanlar “İyi olmuş, o zaten onu hak ediyordu.” gibi cümleler söylendiğine tanık olabiliriz. Bu cümleleri söyleyen kişileri sadist kişilerle karıştırmamak gerekir. Çünkü sadizm bir kişinin yaşadığı acıdan ve zorluktan ekstra özel bir zevk alma durumudur.

Sadizm Ne Değildir?

Kişinin, diğerlerine karşı incitici yaklaşımı tek başına sadistik bir eğilim olarak değerlendirilemez. Başkalarına yönelik düşmanca yaklaşım tepkisel olabildiği gibi, zarar görmüş olmaktan ya da korkmuş olmaktan da kaynaklanabilir. Burada eylemin kötü niyetle gerçekleştirilmiş olup olmadığı ya da zarar verme olgusundan bilinçli ya da bilinçdışı bir doyum sağlanıp sağlanmadığı önem kazanmaktadır.

Sadistik kişiliğin alıcı özelliğini vurgularken onu bir pintilik ya da cimrilik gibi algılamamak gerekir. Sadist kişi cömert bile olabilir. Burada başkalarına engel olma, onların keyfini kaçırma, beklentilerini boşa çıkarma dürtüsü söz konusudur. Partneri herhangi bir şeyden mutlu olup, neşelenip, haz aldığında karşı konulamaz biçimde onu bozma arzusu duyar.

Sadizm ile Yaşam…

Sadistik özellikler taşıyan biri günlük hayatta kusursuz bir köleye sahip olma eğilimindedir. Kölenin kendine ait istek, duygu ve hiçbir insiyatif alma durumunun olmaması yanında efendisi üzerinde de hiçbir hak ve talepte bulunmamalıdır. Efendi, kurbanını eğiterek belli bir şekle sokma isteğindedir. Bu tarz bir ilişki özellikle eşcinsel iki erkek arasında yaygındır.

Sadistik kişi, partnerinin ihtiyaçlarını asgari düzeyde karşılar ve kendisinden başka kimsenin onun verdiklerini veremeyeceği temasını işler. Partner yeteri kadar bağımlı hale geldiğinde onu bırakmakla tehdit edebilir. Ayrıca birçok aşağılama yollarını da kullanabilir. Doğal olarak seçtiği partner uyumlu bir kişidir, terk edilmekten korkuyor olabilir ya da derinlerde bastırılmış kendi sadistik dürtülerinin çaresizliğindedir.

Sadistik kişi intikam hisleriyle doludur. Bu kendine duyduğu şiddetli küçümsemenin dışarıya vurumudur. Tüm keder, acı ve mutsuzluğunun sebebini kendinde göremediğinden, sorumluluğu başkalarına atmalıdır. Onun hayatını mahvedenler bedelini ödemelidir. Bu yaklaşım kişinin içindeki tüm merhamet ve yakınlık duygularını yok edecektir. Diğerlerini aşağılarken, kendine duyduğu küçümseme azalacak aynı zamanda üstünlük duygusu kazanacaktır. Birilerini mağlup etmek, kendi yenilgisini örtmenin en kolay yoludur.

Sadizmde kızgınlık ve zafer duygusu dışında hemen hemen tüm duygular baskılanmıştır. Kişi sadistik hareketleriyle kendine bir uyarı kaynağı yaratmakta, canlı hissetmektedir. Sadistik yaşam biçimini bırakmak, onun yegâne enerji kaynağını kaybetmesine yol açacaktır. Kişinin tüm duygusal kazançları başkaları üzerindedir. Sürekli saldırı ve baskın olma pozisyonunda olmadığı takdirde haksızlığa uğrayacağı, ezileceği korkusundadır. Hiçbir şekilde kendini kullandırmamalıdır. Kendini kullandırtmama bireye kibirli bir güvenlik duygusu verir. Hiçbir şey onu yıkamaz, o hiçbir zaman incinmez, kaza ya da hastalık geçirmez. Sahte güvenlik duygusu yıkıldığı anda panik nöbeti geçirebilir.

Sadistik Kişilik Kendini Nasıl Gösterir?

Sadistik arzular bazen başkalarının duygularıyla oynamak tarzında kendini gösterebilir. Çekme ve itme, cezbetme ve hayal kırıklığına uğratma, göklere çıkarıp yerin dibine sokma, neşelendirme ve kederlendirme sıklıkla kadın-erkek ilişkilerinde gözlenen bu tarz sadistik yaklaşımlardır.

Sadistik kişiler ayrıca partnerini sömürme eğilimindedirler. Sömürü sadistik zevkin yanısıra bazen sadistik girişim haricinde sırf çıkar uğruna da olabilmektedir. Elde edilen kazanç çoğu kez hayalidir, sömürünün de kendisi bir tutkudur ve kişi üstün olmanın verdiği coşkuyu yaşar.

Sadistik kişi hep memnuniyetsizdir. Hoşnutsuzluğu için her zaman bir gerekçesi vardır ve hak ettiğini alamadığı inancındadır. Bu yüzden sürekli talepkardır. Aldıklarından dolayı şükran duygusu duymaz. Alma arzusunun altında büyük ölçüde karşıdakine zarar verme ve haddini bildirme yatmaktadır. Bu beklentiler maddiyat, cinsellik, kariyer amacı, ilgi, bağlılık, sınırsız bir hoşgörü talebi gibi çok farklı şeyler olabilir.

Sadistik Kişilik ve Sadistik Kişiliğin Eğilimleri

Sadistik kişiler diğerlerini aşağılama ve kötüleme eğilimindedirler. Başkalarındaki zayıflık ve kusurları çok iyi görürler ve onları ustalıkla ifşa ederler. Karşısındakinin hassas ve kırılgan noktalarını sezgisel olarak iyi bilirler. Bu güçlerini acımasızca eleştirel ve aşağılayıcı tarzda kullanırlar. Bu davranışlarını da dürüstlük ya da yardımcı olma isteği gibi açıklarlar.

Sadistik dürtüleri engellenen birey, işler tam tersine dönerse yani sömürülenin, tahakküm edilenin kendisi olduğuna inanır, küçük düştüğünü hissederse cinnet nöbeti geçirebilir. Ülkemizde son yıllarda sayısı artan kadın cinayetlerinin sebeplerinden biri de budur. Sadistik kişi hayattan ve hayat içindeki olumlu her şeyden nefret eder durumdadır. Kendi hayatına ilişkin yoğun bir boşluk duygusu içindedir. Bu boşluk duygusu da yakıcı-yıkıcı bir haset doğurur. Kendisi mutlu olamadığı için kimsenin de mutlu olma hakkı yoktur. Kendi acısını başkalarına aktardığında, diğerleri de kendisi gibi yenik ve ezik olacak, acı çeken yalnız kendisi olmayacağı için rahatlayacaktır. Haset duygusunu, “kedi ulaşamadığı ciğere mundar der” hesabı, elde edemediğini kötüleyerek yatıştırır. Sürekli kusur bulur ve her şeyi değersizleştirir. Çok güzel döşenmiş bir odadaki aynanın hafif eğriliği ya da şık bir kadının giyiminde gözden kaçacak küçük bir kusur onun dikkatini çekebilir. Kronik mutsuzluğunun kaynağının kendi içinde olduğunu düşünmediği için, her talepte bulunma hakkını kendinde görür, yerine getirilen taleplerinden de asla tatmin olmaz.

Sadistik Kişiliğin Belirtileri Nelerdir?

Sadizm davranışları pek çok farklı yerde ve pek çok farklı şekilde ortaya çıkabilir. Bu davranışlar; saldırganlık, baskılayıcı tutumlar sergileme, cinsel yönden sadizm, karşısındaki bireye aşağılayıcı tutumlar gösterme şeklinde olabilir.  Genellikle sadizm mazoşizm ile beraber kendini gösterir.

1-Öfke Duygusu:

Birey öfke duygusunu kendisine ya da başka bir bireye karşı hissedebilir. Ancak öfke duygusunu kime hissettiği bu konuda tanıyı tamamen değiştirmektedir. Çünkü birey öfkeyi kendisine duyduğu bir duygu olarak ifade ediyorsa bu durum mazoşizm olarak adlandırılır. Birey öfke duygusunu karşısındaki bireye karşı hissediyor ise bu duruma sadizm denilmektedir.

2-Nefret Duygusu:

Bireyin daha önce yaşamış olduğu travmatik boyuttaki ilişkilerinden dolayı çevredeki insanlara karşı ilgisiz ya da etraftaki nesnelere yönelik nefret duygusu hissedebilir.

3-Yüksek Sesle Baskılayıcı Tarzda Konuşma:

Birey kendisini ifade etmekte zorlandığı duygu ve düşüncelerini yüksek sesle iletmeye çalışabilir.

4-Hızlı Nefes Alıp Verme Durumu:

Birey öfkelendiği andan hemen önce yükselen stres hormonlarının etkisiyle hızlı nefes alıp verebilir.

5-Kötü Sözler Kullanma:

Sadist kişiler karşısındaki insana kendilerini tatmin etmek suretiyle hakaret, küfür veya o bireyin canını yakacak biçimde söylemlerde bulunabilir.

Sadist bir birey, insanları diğerlerinin huzurunda kasten aşağılamaktan çekinmez. Diğer insanlara verdiği utanç ve rezillik, onu hayattan daha büyük hissettirir ve son derece önemlidir. Diğer kişinin kim olduğuna bakılmaksızın, tüm insanları kendi kontrolünde tuttuğunu düşünür ve onlara kaba ve sert bir yaklaşımla davranır.  Bir ilişki içinde kazanmayı umduğu şey, tartışmasız baskınlıktır. Serbest kalmaya çalışan herkes acımasız, duyarsız bir tavırla ele alınır. Sadist bir birey alelade bir hedefe ulaşmak için herhangi bir amaç gütmeksizin veya belirgin bir gerekçe olmaksızın yalan söyleyerek başkalarına eziyet etme veya zarar verme zevkini bulur. Böyle başkalarına zarar verme eylemi onu mutlu ve yenilmez hissettirir. Normal bir kişiden farklı olarak, sadist bir kişi işini yaptırmak için diğerlerini korkutur ve şiddet kullanarak yıldırır. Sık sık diğer insanların özgürlüğüne yakın bir ilişki dahilinde kısıtlama getirir. Sadist bir birey şiddetin, dövüş sanatlarının, silahların, yaralanmaların, işkencenin veya ölümün her biçimiyle son derece büyülenir. Herhangi bir ilişki biçiminde egemenliğini kurmak için şiddet ya da zulüm kullanmaktan çekinmez. Son olarak, sadistik birey için ana hedef, bir birey veya durum üzerinde tam ve kesintisiz kontrol sağlamaktır.

Cinsel Sadizm

Sadizmin bir diğer türü de cinsel sadizm durumudur. Cinsel sadizm durumunda sadist kişi, partnerine duygusal veya fiziksel acı çektirecek biçimde  çeşitli eylemlerde bulunur. Bunlardan bazıları; cinsellik sırasında partnerini dövme, acı çektirmek amaçlı partnerini yatağa ya da başka bir yere bağlama, sözcükleriyle partnerini aşağılama, partnerine tokat atma gibi davranışlardır. Bu nedenle cinsel sadizm davranışları dünya sağlık örgütünün kategorileştirmesine göre cinsel sapma bozuklukları içinde yer almaktadır. 

Sadistik Kişilik Neden Ortaya Çıkar?

Sadizmin nedenleri günümüzde hala kesin ve net olarak açıklanamasa da birbirinden farklı sebeplerin birlikte bulunması sadistik davranışlar diye adlandırılan davranış bozukluklarının ortaya çıkmasında etkin rol oynamaktadır. Davranış bozukluğunun en temel sebebi bireylerin bebeklik ve çocukluk döneminde anne-babalarıyla yaşadıkları travmatik ilişkileridir. Sadistik davranışların ortaya çıkmasında büyük rol oynayan diğer önemlisi neden ise ergenlik dönemindeki bireylerin, ebeveynleri ile kurdukları iletişimde yaşadıkları sorunlardır.

Çocukluk Çağı ve Sadizm Arasındaki İlişki

Bireyler, çocukluk çağlarında kendilerini yeterince ifade edememeleri durumunda sadizm davranışları gösterebilirler. Özellikle birey, eğer çocukken ailesi ve çevresi tarafından hor görülüp, söz hakkına sahip olamadıysa yetişkinlik döneminde bunun acısını çevresinden, arkadaşlarından veya bu duruma sebep olan kişilerden çıkarma girişiminde bulunabilir. Böylece birey, çocukluk döneminde duygularını çevresine gösterip kabul görmediyse, fakat güç gösterisinde bulunup ancak o zaman kabul edilmeyi başardıysa, bu kabul gören davranışını sadistçe olsa bile yine de genelleyip devam ettirmek isteyebilir. 

Ebeveynlerin Çocuğa Karşı Davranış Biçimi ve Sadizm Arasındaki İlişki

Anne veya babadan herhangi birisi problemlerini çözebilmek için çocuğuna ya da diğerlerine sadizm içerikli davranışlar uyguluyorsa çocukta ebeveyninden görüp aynı davranışı normalleştirerek, ebeveynleri gibi davranabilir.

Sadizm ve Genetik Kodlar

Bilim dünyasında bazı psikolojik rahatsızlıkların genetik geçiş düzeyini belirlemek için en fazla gözlemlenen kişiler tek yumurta veya çift yumurta ikizleridir. İkizlerin doğuştan itibaren gösterdikleri davranışlar ebeveynlerinin ya da 1. derece yakınlarının davranış düzeyleri ile kıyaslanarak genetik geçiş kısmının somut gözlemlenebilir tarafını oluşturur. Genetik aktarımla ilgili bilgi sadece gözleme dayanmaz. Bu durum hakkında moleküler biyoloji ve genetik mühendislerinin yaptığı laboratuvar çalışmalarıyla daha da açık ve doğru bilgiler elde edilir.

Psikoloji ve psikiyatri alanında yapılan tek yumurta ikizleriyle ilgili yapılan incelemelerde, bireylerden biri çocukluk döneminden itibaren hayvanlara işkence yapmaktan ya da başka insanların canını acıtmaktan keyif alma gibi sadizm içerikli davranışlar gösteriyor ise diğer ikizinin de bu davranışa sahip olma riski artmaktadır. Çift yumurta ikizlerinde yapılan çalışmalarda ise bu durum farklılık göstermektedir. Bu bireylerde sadistik davranışlar genetik görülmeyip bireylerde takıntı durumuyla beraber gelişen sadizm obsesyonu gözlemlenebilir.

Sadistik Kişilik Bozukluğu ile Yaşayan Bireyin Etrafındaki Kişiler Nelere Dikkat Etmelidir?

Sadizm rahatsızlığı olduğu düşünülen bir bireyin öncelikle aile yakınlarının bu kişinin davranışları hakkında her zaman takipte kalmaları gerekir. Çünkü sadist davranışlar gösteren bireyler, kendi bireysel sorunları kadar etraflarındaki insanlara da büyük sorunlar yaşatabilirler. Sadist bireyler, diğerlerine karşı katı düşünce yapılarının da etkisiyle yoğun sigara bağımlılığı, alkol bağımlılığı ya da madde bağımlılığına doğru kayan davranışlar gösterebilirler. Bu bağımlılık sürecinde ise sadist kişiler, başkalarını duygusal ve fiziksel yönden incitme konusunda kendilerini daha çok kontrol edemez hale gelirler.

Özellikle madde ve alkol kullanımı sonrasında bu kişilerde paranoya düşüncelerle takıntılı düşünceler daha fazla görülür. Böylece bu kişiler sadist düşüncelerini davranışlarına yoğun şekilde yansıtmaya devam ederler. Ayrıca yaşanan uyku problemleri bu kişilerin mantıklı düşünememesine ve olağan dışı şeylerle ilgilenmelerine sebebiyet verebilir. 

Tüm bunların sonucunda sadist bireyler yine de kendilerinin psikolojik açıdan hastalıklı duygu, düşünce ve davranışlara sahip olduklarını düşünmezler. Bu sebeple bu bozuklukla yaşayan bireyin aile yakınlarının bilinçlenmesi ve gerekirse aile yakınlarının da psikolojik destek almaları oldukça önemlidir.