Güler Psikoloji - Blog

Öz Disiplin: Nedir? Nasıl Kazanılır?

Özdisiplin, planlı hareket etme, alışkanlıklara ve kurallara uyma, sistematik biçimde çalışma, düzenli ve kurallı olmayı ifade eden bir kişilik özelliğidir. Öz disiplinli olabilmek, kişinin iradesini kullanma becerisi ve arzu ettiği standartları sürdürme yeteneğidir.

Öz Disiplin Kazanmanın 10 Yolu

Öz disiplin duygularımızı, davranışlarımızı ve isteklerimizi kontrol etmek için ihtiyacımız olan zihinsel güce denir. Kimi insanlar doğal olarak biraz daha öz disiplinli  olsalar da aslında çoğumuz öz disiplinimizi geliştirmek için bazı stratejilere ihtiyaç duyarız. Şimdi sizlerle öz disiplin kazanmanın basit ama efektif yollarını paylaşacağız.

1-Küçük Adımlarla Başlayın

Hiçbirimiz bir gecede daha öz disiplinli olamayız ama işin doğrusu daha öz disiplinli olmak için bir yerlerden hemen şimdi başlamak gerek. Öz disiplini geliştirmek için sadece 2 dakikanızı alacak ama pek de yapmadığınız küçük işlerle başlarsanız kısa bir süre sonra öz disiplininizin artmaya başlayacağını gözlemleyeceksiniz. Her sabah yatağınızı toplamak, akşam yatmadan çantanızı hazırlamak, ders çalışmaya başlamadan önce masanın üzerini toparlamak, sabah uyanınca esneme hareketleri yapmak başlangıç için güzel adımlar.

2-Günlük Plan Yapın

Gün içinde yapmanız gerekenleri en önemliden en önemsize sıralayarak bir deftere not almak veya telefonun notlar bölümüne eklemek kesinlikle öz disiplin geliştirmenize katkı sağlar. Özellikle de sabah uyanır uyanmaz o gün yapılması gerekenleri büyük-küçük demeden listelemek ve gün içinde yaptıkça işaretlemek kısa yoldan öz disiplini geliştirmek konusunda çok işe yarar.

3-Dikkat Dağıtıcılardan Uzak Durun

Beynimiz aynı anda ne kadar çok şeye odaklanırsa zihinsel gücümüz o kadar zayıflar. Öz disiplin zihinsel gücümüzle ilgili ise o zaman tek seferde tek bir işe odaklanmak otomatikman öz disiplinimizi artırmamıza katkı sağlar. Dikkat dağıtıcıları en baştan engellemek için ise yapabilecekleriniz şöyle: Kitap okuyorsanız telefonunuzu “rahatsız etme” veya “sessiz” moduna alın, ders çalışıyorsanız telefonunuza ders çalışma ve odaklanma konusunda size yardımcı olabilecek uygulamalardan birini indirin ve açın, plan yapıyorsanız televizyonu veya müziği tamamen kapatın, dinlenmeye ihtiyacınız varsa ve biraz dizi keyfi iyi gelecekse Whatsapp bildirimlerini kapatın. Kısaca her ne yapıyorsanız ona odaklanın ve normalde bu aktiviteyi yaparken en çok zihninizi meşgul eden ikinci aktiviteyi etkisiz hale getirin.

4-İhtiyaçlarınızı Kabul Edin

Öz disiplinli olmak için fiziksel, duygusal ve zihinsel ihtiyaçlarınızı göz ardı etmeyin. Uykuya ihtiyacınız varsa önce hücrelerinize kadar dinlendiğinizi hissettiğiniz derin bir uyku çekin. Birilerine içinizi dökmeye ihtiyacınız varsa ama yalnızlıktan muzdaripseniz önce sizi üzen şeyleri bir kağıda dökün. Zihniniz çok çalışmaktan hata vermeye başladıysa önce biraz zihninizi dinlendirecek keyifli aktivitelere vakit ayırın. Bu ihtiyaçlarınızı kabul edip karşıladığınızda zaten öz disiplin konusunda attığınız adımlar da daha çok sonuç veriyor olacak.

5-Destek Grubu Oluşturun

Öz disiplininizi geliştirmek istiyorsanız bunu yalnız başınıza yapmak zorunda değilsiniz. Güvendiğiniz birkaç arkadaşınız ile öz disiplin konusunda birbirinizi motive ettiğiniz bir destek grubu oluşturabilirsiniz. Hatta bu grup ile haftalık hedefler belirleyebilir ve haftanın sonunda kimin hedeflerini daha çok gerçekleştirdiğini kıyaslayabilirsiniz.

6-Yargılamalardan Uzak Durun

Siz öz disiplininizi güçlendirmek istedikçe sizi yargılayacak ve motivasyonunuzu düşürecek insanlar elbet olacaktır. Ancak unutmayın ki bu sizin hayatınız ve sizin kararınız. Kim olursa olsun kendiniz için bu kadar güzel bir şey yaparken sizi yargılayan insanlardan uzak durun. Bu tür insanlarla öz disiplin konusundaki planlarınızı gerekmedikçe paylaşmayın. Ayrıca, sizi yargılayan insanlardan bu süreçte eleştirel bir ifade duyduğunuzda sakince “Bunu konuşmak istemiyorum.” diye konuyu anında kapatın.

7-Öz Disiplinli Halinizi Görselleştirin

İdealinizdeki versiyonunuzu görselleştirme yani gözünüzün önüne gelene kadar hayal etme oldukça işe yarayan bir stratejidir. Beyin hayal edilen ile gerçek olanın farkını bilişsel olarak anlamaz. Bu yüzden de siz öz disiplinli halinizi gözünüzün önünde canlandırdığınızda beyniniz o halinizi bir süre sonra gerçek olarak kabul etmeye başlar. Öz disiplininizi geliştirmek için öz disiplinine imrendiğiniz insanları düşünün ve her gece kendinizin öz disiplin konusunda ustalaşmış halinizi gözünüzde canlandırın. Bu halinizi görmekten de keyif alın. Beyniniz size dahası için yardım edecektir.

8-Davranış Zinciri Oluşturun

Alışkanlıkların yerine oturması için ya da bir davranış kalıbının alışkanlığa dönüştürülebilmesi için, ortalama ihtiyacımız olan süre 21 gün. Bu yüzden de öz disiplinimizi geliştirmenin en güzel yolu bir davranış zinciri oluşturmak. Davranış zincirinin ilk basamağında 21 gün boyunca gerçekleştirmek istediğiniz davranışı belirlemeniz gerek. Küçük bir adım ile başlamak en iyisi olacaktır. Diyelim ki daha tertipli ve düzenli bir insan olmak konusunda kendinizi disipline etmek istiyorsunuz. O zaman tam 21 gün boyunca her gün 20 dakikanızı bir şeylerinizi düzenlemeye ayırmanız gerekiyor. Burada önemli olan ne kadar çok iş yaptığınızdan öte zinciri devam ettirmek. İsterseniz çantanızın içini düzeltin, isterseniz kitaplığınızı düzenleyin, isterseniz de kıyafetlerinizi elden geçirin. Eğer 20 dakika içinde bir işi tamamen bitiremediyseniz geri kalanını ertesi güne bırakın. 20 dakikayı tamamladığınızda ise o güne bir tik atın. Bunu ajandanızda, takviminizde veya bir uygulama yardımıyla da yapabilirsiniz.

9-Kendinize Karşı Anlayışlı Olun

Öz disiplin kazanmanın zaman aldığını unutmayın ve mükemmeliyetçiliği bir kenara bırakın. Tabi ki sabah erken uyanmak isteyip de uyanamadığınız olacak. Tabi ki şeker yemeyeceğim dedikten sonra kaçamak da yapacaksınız. Önemli olan zinciri kırdığınız zamanlarda kendinize karşı anlayışlı olmak ve kendinize daha iyisini yapabileceğiniz konusunda inanmak. Siz kendinize inanmazsanız, başka kim inanacak?

10-Başarıları Kutlayın

Öz disiplini artırmanın en keyifli ve en işe yarar yöntemi başarıları kutlamak. Hiç kimse ‘tembel’ veya ‘üşengeç’ değildir. Sadece aradığı içsel motivasyonu bulamamıştır. Bu yüzden dışarıdan gelip birilerinin sizi motive etmesini beklemek yerine kendi kendinizi ödüllendirmenin yollarını bulun. Çünkü bunu gerçekten hak ediyorsunuz.

Öz Disiplin Kazanabilmek İçin Vazgeçmemiz Gereken Alışkanlıklar

Pek çok insan disiplinin, yaptığımız şeylerle ilgili olduğunu düşünür. Örneğin,

• Odaklanmak,
• Kendimizi zorlamak,
• Aktif bir şekilde daha iradeli olmaya çalışmak, ve
• Her anlamda daha güçlü bir birey olmaya çalışmak.

Fakat, daha disiplinli olmanın en iyi yolu, daha fazlasını değil, daha azını yapmaktır.

Zor bir şey yapıyorsanız, daha da fazla çaba göstermeye çalışmak muhtemelen başarısız bir şekilde sonuçlanacaktır; zira günün sonunda zaten muhtemelen yorgun ve bitkinsinizdir.

Sürekli daha fazla çaba harcamaya çalışıp sonuç elde edemediğiniz halde kendinizi yormak yerine, daha disiplinli olma becerinize müdahale eden ve ortadan kaldırmaya odaklanan şeyleri aramalısınız. Peki öz disiplin kazanma sürecinde önünüze set çeken bu alışkanlıklar neler olabilir?

1-Motivasyon için özeleştiriyi kullanmak

Çoğumuz kendimize karşı sert davranmazsak başarılı olamayacağımıza inanarak büyüyoruz. Ve bunu başaramazsak, değerli olmayacağımızı düşünüyoruz. Bundan dolayı ise hayatın erken dönemlerinde, zihinsel öz yargılama ve özeleştiri alışkanlıkları geliştiriyoruz. Kendimize, sunmamız gereken ve yaklaşan sunum konusunda gergin hissetmemizin “aptalca” olduğunu söylüyoruz. Kendimize, ne zaman ertelemeyi tercih ettiğimizde ne kadar “tembel” olduğumuzu ifade ediyoruz. Olması gerektiğini düşündüğümüz kadar üretken olmadığımız her an, dikkatimizin dağılması ve odak noktasını kaybettiğimiz için kendimizi azarlıyoruz.

Özeleştiri alışkanlığımız göreceli başarımızla ilişkili olduğu için, buna neden olduğunu varsayarız.

Ancak istatistik dersi alan herkesin bildiği gibi, korelasyon nedensellik anlamına gelmez. Örneğin, bu sabah kahvenizi her zamankinden bir saat geç içtiyseniz ve Bitcoin’in değeri % 5 düştüyse. Değiştirdiğiniz kahve rutininin Bitcoin değeri ile hiçbir ilgisi yoktur. Yani, kendinizi motive etmek için her zaman özeleştiriye güvendiğiniz için, bu özeleştirinin aslında sizi motive ettiği veya başarılı olmanıza, motive olmanıza ve sonuç almanıza yardımcı olduğu anlamına gelmez. Çoğu insan, bu ‘yüzden’ değil, özeleştirisine ‘rağmen’ üretkendir.

Öyleyse kendinize bir iyilik yapın ve küçük bir deney yapın: Hangi alanda daha disiplinli olmak istiyorsunuz? Mesela diyetiniz, egzersiz rejiminiz, kişisel gelişim hedefleriniz ya da işyerindeki görevleriniz için kendinize bir hafta ayırın ve kendi kendinizi yargılamak yerine kendinize karşı öz-şefkat uygulamaya çalışın ve disiplin seviyenizin ne durumda olduğunu görün.

2-Dikkat dağıtıcı şeylerle başa çıkmak

Yeterince disiplinli olmadıklarını düşünen insanlar arasında genel olarak bir eğilim vardır: Dikkat dağıtıcı unsurları yönetmede birincil yaklaşım olarak başa çıkmayı kullanmalarıdır. Daha sıkı odaklanmanın yollarını ararlar. Daha fazla irade edinmeyi seçerler. Sanki dikkat dağıtıcı şeyler, üzerinde hiçbir kontrollerinin olmadığı ve tamamen kaçınılmaz bir zorluktur.

Fakat aslında, bazı dikkat dağıtıcı unsurlar kaçınılmaz olsa da ve bunların üstesinden gelinmesi gerekse de, ilk etapta bu dikkat dağıtıcı unsurun üstesinden gelmek yerine, bazen bu unsurdan kaçınılabilir. Tamamen ortadan kaldırılabilecek bir dikkat dağınıklığı ile asla baş etmeye çalışmayın.

Bu prensibi birçok disiplin alanına uygulayabilirsiniz;

Yeni diyetinizde daha disiplinli olmak istediğinizi varsayalım. Her akşam dondurma yemekten kaçınmak için iradeye güvenmeyin. İlk etapta evinize dondurma alıp getirmeyi bırakın.

Geceleri bu kadar çok televizyon izlemeyi bırakıp makul bir saatte yatmak istiyorsanız, televizyonunuzu yatak odanızdan çıkarın.

Bunların bazılarının kulağa biraz zor geliyor olabilir, ama daha disiplinli olmayı ne kadar istiyorsunuz? Öncelikle bu hususta ne kadar ciddisiniz, bunu açıklığa kavuşturun.

Dikkat dağıtıcı unsurlarla başa çıkma yaklaşımını bu kadar uzun süredir denediyseniz, ve pek başarılı olamadıysanız, yeni bir yaklaşımın zamanı gelmiş olabilir mi, sizce de?

3-Merakınızı görmezden gelmek

Psikologların sıklıkla duyduğu şeylerden biri, terapiye gelenlerin çocukken meraklarının nasıl cezalandırıldığına veya cesaretlerinin nasıl kırıldığına dair hikayeler anlatmalarıdır.

Elbette, küçük ve meraklı bir çocuğa, ilgi alanlarının aptalca, boş ya da önemli olmadığının söylenmesini hayal etmek üzücü bir şey. Ancak asıl trajik olan, bunun insanların hayatta gerçekten istediklerinin peşinden gitme kapasitesi üzerindeki yaşam boyu etkisidir.

Son derece disiplinli, odaklanmış ve yapmayı planladıkları şeyleri tutarlı bir şekilde yapabilen insanlara dikkatlice bakarsanız, ortaya çıkan ortak bir model olduğunu görürsünüz; ki o da yaptıklarından zevk almalarıdır. Yaptıkları işleri genelde bu tip insanlar anlamlı, ödüllendirici, ilginç veya heyecan verici bulurlar.

4-Hedefleriniz hakkında çok fazla düşünmek

Diyelim ki gitar çalmayı öğrenmek istiyorsunuz. Amacınız bu. Bu noktada sorulması gereken çok basit bir soru var: Hedefiniz hakkında düşünmek için ne kadar zaman harcamalısınız? Bu sorunun cevabı ise; neredeyse, hiç.

Hedeflere sahip olmak iyidir, ancak onlar hakkında çok fazla düşünmek, ters etki yaratma eğilimindedir. Gitar çalma örneği üzerinden açıklamak gerekirse, örneğin;

Gitar hususunda tam anlamıyla yeni başlayan biriyseniz ama gitarda gerçekten iyi olmanın ne kadar harika hissettireceğini hayal ederek saatler geçiriyorsanız, pratik yapmak için her oturduğumda mevcut becerinizin eksikliği konusunda muhtemelen daha kötü hissedeceksinizdir. Sonuç olarak, cesaretinizin kırılması ve pes etme olasılığınız çok daha yüksek olacaktır ya da en azından gerektiği kadar sık pratik yapamaz hale gelebilirsiniz.

Disiplinli Olmanın Faydaları

Disiplin, hayatımızın birçok alanında bize yardımcı olabilecek önemli bir beceridir. Hedeflerimize ulaşmamızı, kendimizi geliştirmemizi ve daha mutlu bir yaşam sürmemizi sağlayabilir.

Disiplinli olmanın 10 faydası:

• Hedeflere ulaşma: Disiplinli olmak, hedeflerimize ulaşmak için gereken adımları atmamızı ve zorluklar karşısında pes etmemizi engeller.
• Verimliliği artırma: Disiplinli olmak, zamanımızı daha iyi yönetmemizi ve daha fazla iş yapmamızı sağlar.
• Odaklanmayı geliştirme: Disiplinli olmak, dikkatimizi dağıtan unsurları bir kenara bırakıp, önemli olana odaklanmamızı sağlar.
• Stresi azaltma: Disiplinli olmak, planlı ve programlı bir şekilde hareket etmemizi sağlayarak stresi azaltır.
• Özgüveni artırma: Hedeflerimize ulaştıkça özgüvenimiz artar ve kendimize olan inancımız güçlenir.
• Sağlıklı yaşam: Disiplinli olmak, sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz gibi sağlıklı alışkanlıklar edinmemizi ve sürdürmemizi sağlar.
• Daha iyi ilişkiler: Disiplinli olmak, zamanımıza ve sözümüze değer vermemizi sağlayarak ilişkilerimizi güçlendirir.
• Başarılı bir kariyer: Disiplinli olmak, iş hayatında daha başarılı olmamızı ve daha iyi fırsatlar yakalamamızı sağlar.
• Kişisel gelişim: Disiplinli olmak, kendimizi geliştirmek için gereken çabayı göstermemizi ve yeni şeyler öğrenmemizi sağlar.
• Mutlu bir yaşam: Disiplinli olmak, hedeflerimize ulaşmamızı, kendimizi geliştirmemizi ve daha tatmin edici bir yaşam sürmemizi sağlar.

Disiplinli olmak doğuştan gelen bir özellik değildir. Zamanla ve çabayla geliştirilebilir. Disiplinli olmak için yapabileceğimiz bazı şeyler şunlardır:

• Hedefler belirlemek ve plan yapmak
• Rutine bağlı kalmak
• Dikkat dağıtıcı unsurları ortadan kaldırmak
• Kendini motive etmek
• Küçük adımlarla başlamak ve zamanla ilerlemek

Disiplinli olmak zor olabilir, ancak uzun vadede faydaları çok fazladır. Disiplinli olmak için çaba göstererek daha mutlu ve başarılı bir yaşam sürebilirsiniz.